Yeni neslin Shakespeare yorumu: ‘Spiritua’

Son devirde çocuk oyuncuların performansları tiyatroseverlerin dikkatini çekiyor. 8-18 yaş ortası gençlerin, Shakespeare’in tiratlarına orijinal bir yorum kattığı müzikli şov ‘Spiritua’ da bunun son örneklerinden biri.

Çocuk Genç Sanat Tiyatro’nun (ÇGST) oyunu ‘Spiritua’yı izlemek için Grand Pera Sahnesi’ndeyim. 45 çocuk tek vücut olmuşçasına, Shakespeare’in ‘Hamlet’, ‘Macbeth’, ‘Othello’, ‘Kral Lear’ ve ‘III. Richard’ oyunlarından tiratlar daima bir ağızdan lisana geliyor.

‘Spiritua’ yalnızca bir tiyatro oyunu değil; müzik, dans ve dijital görselliğin iç içe geçtiği dinamik bir şov. Yapay zekâyla hazırlanan görüntüler eşliğinde Blur, Pink Floyd, Chemical Brothers, Fatboy Slim ve Barış Manço’nun modülleri eşliğinde dans eden gençlerin profesyoneller tarafından çok yeterli çalıştırıldıkları aşikâr.

Arda Aydın

Arda Aydın’ın yazıp yönettiği, Biraderler İmal ve İdil Türkmenoğlu yapımcılığında sahnelenen ‘Spiritua’ izleyenlere ezber bozan bir anlatı sunuyor. ‘Spiritua’nın genç yıldızlarıyla konuştuk, direktör Arda Aydın da sorularımızı yanıtladı.

◊ ‘Spiritua’ ne demek? Oyun ne anlatıyor?

‘Spiritua’ sözü ruh manasına gelen ‘spirit’ten ortaya çıktı. Shakespeare’in ruhunu bugünün ruhuyla birleştirmek istedim ve bu arayış sonunda ‘Spiritua’ ismini buldum. Oyunda Shakespeare’in beş büyük tragedyasının en güçlü tiratlarını çocuklar koro halinde sahneliyor. Bu koro kısımları oyunun yaklaşık yüzde 25’ini oluşturuyor. Genel olarak oyunda ağır bir dans ve hareket sistemi var. Hepsini muhakkak bir periyoda yerleştirdim. Örneğin ‘Hamlet’i 1800’lerin sonunda geçen bir samuray öyküsüne dönüştürdüm. Ophelia ise bir geyşa olarak karşımıza çıkıyor. Sahnenin ardında yapay zekâyla oluşturduğumuz görüntüler akarken ön planda bu tiratlar ve koreografiler koro halinde canlandırılıyor.

◊ Shakespeare’in lisanı biz yetişkinler için bile zorlayıcı. Çocuklara bunu aktarmak güç olmadı mı?

Aslında bu çocuklar teorik olarak çok düzgün bir eğitim aldıkları için artık büyüklerden bile daha düzgün anlıyor ve anlatıyorlar. Düşünün, dört dakika boyunca dans ettikten sonra tiratlara giriyorlar. O coşku, nefes nefese kalmışlık ve güçle söyledikleri için tiratlar çok daha etkileyici oluyor. Shakespeare’in lisanını bağlamından koparmadan fakat bugünün ruhuna uyarlayarak öbür bir anlatı biçimine evriltmeyi başardık.

◊ Aileler nasıl başvuruyor? Fiyatlı mi, imtihanla mı kabul ediyorsunuz?

Sınav yapmıyoruz. Aileler başvuruyor, biz de çocukla, aileyle ve ikisiyle birlikte üç başka görüşme yapıyoruz. 5-18 yaş ortasında yedi farklı küme var. Hepsinin çalışma saatine nazaran değişen iştirak fiyatı var. Lakin burası bir toplumsal teşebbüs, fiyatlar ulaşılabilir düzeyde tutuluyor. Ayrıyeten çocukların yaklaşık yüzde 30’u burslu. Büyük yaş kümeleri biraz daha fazla, küçükler daha az ödüyor.

◊ Yetenekli bulduklarınız mı eğitime başlıyor?

Hayır, yetenekle seçmiyoruz. Bizim için değerli olan çocuğun ve ailenin yapısının topluluğumuza uygun olması. Çocuk ister yalnızca kendini geliştirmek ve toplumsallaşmak için gelsin, ister sahneyle ilgilensin, bizimle devam edebilir. Gelişim geriliği olan çocukları da alıyoruz, belirleyici olan ailenin yaklaşımı. “Çocuğum ünlü olsun” üzere bir beklentiyle gelen ailelere uygun bir yer değiliz. Şayet çocuk nitekim istiyorsa, aile de destekliyorsa ve biz yetenekli buluyorsak, o vakit cast kümesine alıp projelerde görevlendirebiliyoruz.

‘Sanat eğitimi almak hem tabir hem de toplumsal maharetlerimi çok geliştiriyor’

Dina Urgancılar, 10

ÇGST’den bir arkadaşım sayesinde haberim oldu. 4 yıldır orada eğitim alıyorum. Hem eğlenip Hürriyem beni bir ajansa kaydettirmeye karar vermiş. Bilhassa küçük yaşlarda rolün içine girmek daha zordu. Shakespeare’i anlamak aslında kolay değil. Lakin okuduğumuz oyunlar bize çok şey katıyor.

Yasemin Sayıt, 11

Okul arkadaşım saye-
sinde başladım ve güzel ki başlamışım. Ailem beni destekliyor. Birinci oyunumdan çıktıktan sonra annem beni tebrik etti, çok hoşuma gitti. Dans etmek ve tiyatro yapmak çok hoşuma gidiyor. Okulla tiyatroyu birlikte yürütmek sıkıntı olmuyor. Hatta ‘Spiritua’ benim konsantrasyonumu geliştirdi.

Derin Karakan, 11

‘Spiritua’da tiyatro yapıp dans ediyorum. Sahnedeyken biraz korkuyorsun seyirciden. Zira o kadar fazla kişinin karşısına çıkınca çok heyecanlanıyorsun, kusur yapmaktan korkuyorsun lakin oynamaya başladıktan sonra keyifli oluyorsun.

Emir Berk Sezek, 13

Provalar 4 saat sürüyor. Hem okul hem tiyatroya vakit ayırmam çok kolay oluyor. İşi sevmeniz kâfi oluyor. Sahnede kendimi kaybediyorum. Yani bu türlü başım dönüyor, ne olduğunu anlayamıyorum. Yeniden de ezberlerimi unutmuyorum.

Kaan Başar, 15

Çok küçüklüğümden beri insanların sahnede kendini tabir edebiliyor olmasını çok seviyordum. Ben de bunun bir kesimi olmak istediğim için ÇGST ile tanıştım ve kendimi ilerletebilme fırsatı buldum. Bir sanat eğitimi almak hem söz becerini hemde toplumsal maharetlerini çok geliştiriyor.

Duru Hoşver, 16

Bu ÇGST’de 3’üncü yılım. Çocukluğumdan beri meskende yaptığım şovlar sonrasında ailem beni bir ajansa kaydettirmeye karar vermiş. Bilhassa küçük yaşlarda rolün içine girmek daha zordu. Shakespeare’i anlamak aslında kolay değil. Ama okuduğumuz oyunlar bize çok şey katıyor.