‘Toplumla anlamlı bağ kurabilecek içeriklere önem vereceğiz’
Sakıp Sabancı Müzesi (SSM) Türkiye’nin önde gelen sanat kurumlarından biri. 2003’ten bu yana SSM’de liderlik vazifesini üstlenen Dr. Nazan Ölçer’in vizyonerliğiyle müze ünlü sanatkarların yapıtlarına konut sahipliği yaptı. Dr. Ölçer kısa bir müddet evvel vazifesini Sabancı Üniversitesi Sanat ve Sosyal Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahu Antmen’e devretti. 2018’den bu yana SSM Yönetim Kurulu üyesi olan Prof. Dr. Antmen’le müzenin yeni periyoduna ait merak ettiklerimizi konuştuk.
◊ Sabancı Müzesi’ni birinci kere ziyaret ettiğiniz günü anımsıyor musunuz?
Evet, hatırlıyorum. Şimdi müze olmamıştı, genç bir muhabir olarak Sakıp Bey’le (Sabancı) söyleşi yapmış, kendisinden koleksiyonculuk hikayesini dinlemiştim. O ziyarette en çok dikkatimi çeken yapıt, bugün Atlı Köşk’te merdiven duvarına asılı olan Fausto Zonaro imzalı ‘Kabak Taşıyan Genç Kız’dı.
‘BÜYÜK BİR EMANET’
◊ Bu konum size önerildiğinde ne hissettiniz?
Çok gururlandım ve heyecanlandım. Hem koleksiyonlarıyla büyük bir emanet; hem müzedeki çok pahalı gruba liderlik etmek açısından büyük bir sorumluluk. Öğrencilerime ve araştırmalarıma odaklandığım daha farklı bir hayatım vardı, ki üniversitemle bağım devam ediyor, lakin mesleğimin bu basamağında sanat tarihçisi olarak bir müzenin koleksiyonlarıyla yakından çalışmak, ilgi alanlarımı sadece sayfalara değil, yerlere yansıtarak topluma dokunma imkanına kavuşabilmek çok manalı.
Müzedeki Georg Baselitz standı 16 Mart’a kadar devam ediyor
◊ Üniversiteyle de bağınızın olması akademik araştırmalara daha çok alan açacağınız manasına geliyor mu?
Açıkçası sanat tarihimizin daha çok araştırılmaya gereksinim duyulan bahislerine eğilebilmeyi çok istiyorum. Başlı başına pedagojik bir yaklaşımın tüm sergilerimizde daha çok ön plana çıkması için çalışacağız. Yapıtlara yönelik bilimsel tahlil, provenans (bir sanat yapıtının sahiplik geçmişi) araştırmaları üzere bahislere tartı verme planlarımız var. Günümüzde müzeleri yeni eğitim modellerine kaynaklık edebilecek yapılar olarak düşünebiliriz. Bir öğrenme ve toplumsallaşma tecrübesi sunan bu yerlerde yapılacak yaratıcı çalışmalarla hem eğitim hem müze kavramlarının hudutlarını genişletmek için neler yapılabileceğini araştırmak manalı.
◊ Brooklyn Müzesi’nin yöneticisi Anne Pasternak’ın bir söyleşisini okumuştum. Müzelerin yalnızca bir tapınak olması gerekmediğini düşündüğünü söyleyip “Tartışmaların yaşandığı, yürekli konuşmaların yapıldığı bir forum olabilir” demişti. Buna katılıyor musunuz?
Kesinlikle katılıyorum. Artık ‘tapınak-müze’ modeli geride kaldı; müzelerde elbette aşikâr koleksiyonlar korunmaya devam edecek ve biz bunlardan büyüleneceğiz ancak koruduğumuz bu objelere hangi perspektiften baktığımızın farkına varmak kıymetli. İktidar ve mülkiyet odağından mı bakıyoruz, yoksa tarihî bir belleği toplumsal seviyede yine tartıştığımız, geçmişle günümüz ortasında kontaklar kurarak sorular sorduğumuz kültürel birikim olarak mı bakıyoruz? Bu cins sorular sormak müzecilik pratiklerini günümüzle daha çok buluşturuyor. Çağdaş sanat pratiğinin müzelere girmesi, müzelerde işaret ettiğiniz manada değişim yaşanmasında, ‘tapınak-müze’ modelinin ve devrinin geride kalmasında tesirli oldu bence.
◊ İstanbul sanat ekosisteminin neye daha çok ve neye daha az muhtaçlığı var?
Son devirde sanat dünyasından kelam ederken ekosistem kavramı kullanılıyor; lakin ne yazık ki istikrarlı bir sisteme göndermede bulunmuyor. Daha az nicelik, daha çok niteliğe gereksinimimiz var. Neyi, neden yapıyoruz sorusunu daha çok sormak gerekli.
◊ Hepimizi meraklandıran bir bahis var. Yeni stantlar için hazırlıklar başladı mı?
Bu yıl içinde Atlı Köşk’te hem sınır koleksiyonumuz hem bahçemizle ilişkilenen bir standın yanı sıra fotoğraf koleksiyonumuzu daimi olarak açma planımız var. Ayrıyeten bu yılki bienalin sanatsal perspektifiyle temaslı bir stantla ilgili çalışmalarımız sürüyor. Stant seçimlerini yaparken koleksiyonlarımızla bağlantısına, kültürel/tarihsel araştırmalara imkan tanımasına, toplumla manalı bağ kurabilecek içeriklere kıymet vereceğiz.
?
‘Ressam Kız ve Atölyesi’ Halil Paşa / ‘Kabak Taşıyan Genç Kız’, Fausto Zonaro, 1889
‘BİRİNİ SEÇMEK ÇOK ZOR’
◊ Müzenin kalıcı koleksiyonunda sizi en çok heyecanlandıran eser hangisi?
Çok sevdiğim fotoğraflar var koleksiyonda; bunların ortasında tek bir adedini seçmek çok güç. Osman Hamdi Bey’in ‘Naile Hanım Portresi’, Halil Paşa’nın ‘Ressam Kız ve Atölyesi’, ‘Madam X’, ‘Şakayıklar ve Kadın’ üzere fotoğrafları; İzzet Ziya’nın ‘Deniz Kıyısında Kız’ı; Nazmi Ziya’nın ‘Taksim Meydanı’… Çağdaşlaşma sürecimizi bayan figürü üzerinden gösteren fotoğraflar çok ilgimi çekiyor.
◊ Yurtiçi ve yurtdışında ziyaret etmeyi en sevdiğiniz müzeler hangileri?
Türkiye’de SSM diyeyim! Pera Müzesi’ni de çok severim. Londra’da National Gallery,
Tate, Freud Museum; Venedik’te Peggy
Guggenheim ve Museo Fortuny; Amsterdam’da Stedelijk, elbette NY MoMa artık birinci aklıma gelenler. Büyük müzelerin yanı sıra küçük koleksiyonlarına karşın yaratıcı stant programları olan müzeler ilgimi çeker.
