Son dakika… ABD ve Ukrayna arasında tarihi anlaşma imzalandı

Anlaşmanın ayrıntıları ne?

Ukrayna Başbakanı Denys Shmyhal, muahedenin Ukrayna’nın kendi kaynakları üzerindeki haklarını kaybetmesine neden olmayacağını savundu. Shmyhal, fon gelirlerinin eşit paylaşılacağını ve fon idaresinde her iki tarafın da kelam sahibi olacağını belirterek, “Maden kaynakları ve altyapı üzerindeki denetimimiz büsbütün devam edecek” açıklamasını yaptı. Shmyhal, mutabakatın mevcut mukaveleleri etkilemeyeceği ve “al ya da öde” modeliyle gelir garantisi sağlayacağını söz etti.

Ukrayna Başbakanı Denys Shmyhal

UKRAYNA MÜLKİYET HAKKINI KORUYACAK

Ukrayna Başbakan Yardımcısı Svyrydenko ise ülkenin karasuları ve topraklarındaki kaynakların tam mülkiyet hakkını koruyacağını açıkladı. “Çıkarılacak madenlere devlet karar verecek” sözünü kullanan Svyrydenko, Ukrnafta ve Energoatom üzere kamuya ilişkin petrol ve doğal gaz şirketlerinin statüsünün değişmeyeceğini vurgulayarak, “Oluşturulan fon, ülkemize global yatırımları çekecek değerli bir adımdır” dedi.

Fon gelirlerinin yeni projelerden sağlanacağı, mevcut projelerin mutabakat kapsamı dışında tutulduğu bildirildi. Svyrydenko, fon gelirlerinin her iki ülkede de vergilendirilmeyeceğini duyurdu.

Taslak metinde, Ukrayna’daki doğal kaynaklardan elde edilecek gelirin yüzde 50’sinin ABD-Ukrayna ortak fonuna aktarılması öngörülüyor. Mutabakatın yürürlüğe girebilmesi için Ukrayna Parlamentosu’nun onayı gerekiyor.

Ukrayna ve ABD heyetleri ortasında gerginlik

Financial Times, sürecin imza etabında taraflar ortasında önemli uyuşmazlıklar yaşandığını öne sürdü. Haberde, ABD yetkililerinin, Ukrayna heyetine “Tüm dokümanları imzala ya da ülkene dön” formunda ültimatom verdiği kaydedildi.

Daily Mail ise Kiev idaresinin fonun yapısına ait iki ek muahedede değişiklik talebinde bulunduğunu bildirdi. Ukrayna tarafının, bu dokümanların tekrar çalışılması gerektiğini lisana getirdiği tez edildi.

19 Ocak’ta Başkanlık koltuğunu devralan Donald Trump, kısa müddet sonra Ukrayna’ya yapılan yardımları durdurmuştu. Trump, Ukrayna’nın madenlerini ABD’li şirketlere açacak olan muahedenin Kiev idaresine askeri ve ekonomik dayanak sağlanması için ön koşul olduğunu belirtmişti.

Washington, şubat ayında Ukrayna’nın muahedeyi imzalayacağını duyurmuştu. Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, 28 Şubat’ta muahedeyi imzalamak üzere Beyaz Saray’a bir ziyaret gerçekleştirmiş, görüşmede Trump ile tartışmasının akabinde imzalar atılmadan Washington’ı terk etmişti.

Anlaşmaya birinci tepkiler

ABD merkezli Ukrayna’ya yakın sivil toplum kuruluşu Razom for Ukraine, muahedeyi olumlu karşıladı. Kuruluşun Yöneticisi Mykola Murskyj, “Trump idaresini Rusya’ya yaptırımları artırmaya ve Ukrayna’ya savunma dayanağı sağlamaya devam etmeye çağırıyoruz” diye konuştu.

The Guardian’ın aktardığına nazaran, birtakım uzmanlar, Beyaz Saray’ın yardımları Ukrayna’nın kaynak gelirlerine bağlayarak avantaj sağlamaya çalıştığını tez etti. Birinci taslakta fon gelirlerinin yüzde 100’ünün ABD denetiminde olacağı kararı yer alıyordu.

Doğal kaynaklar muahedesi imzalandı

Beyaz Saray, ABD ve Ukrayna hükümetleri ortasında doğal kaynaklar muahedesinin imzalandığını bildirdi. Kelam konusu muahede, Amerikan şirketlerinin Ukrayna’daki alüminyum, grafit, petrol ve doğalgaz üzere stratejik kaynakların işletilmesine yönelik yatırımlarda öncelikli hak elde etmesini sağlayacak.

İki aydan uzun süren müzakereler sonucunda hayata geçirilen mutabakat, ABD’nin Ukrayna’ya sağladığı 175 milyar dolarlık yardımın “geri ödenmesi” emeliyle ortak bir yatırım fonu kurulmasını öngörüyor. Beyaz Saray, fon aracılığıyla Ukrayna’da altyapı ve savunma yatırımları yapılacağını belirtti.

Financial Times’ın (FT) haberinde göre, ABD Hazine Bakanı Scott Bessent yaptığı yazılı açıklamada, “Bu mutabakat, özgür ve bağımsız bir Ukrayna vizyonumuzun somut göstergesidir” tabirlerine yer verdi. Bessent, Rusya ile temaslı şirketlerin fondan yararlanamayacağının altını çizdi.

Anlaşmayı ‘tarihi’ olarak niteleyen Bessent, şu sözleri kullandı:

“Başkan’ın da söylediği üzere, ABD bu acımasız ve anlamsız savaşın sonunu getirmeye kararlıdır. Bu muahede, Rusya’ya Trump idaresinin uzun vadede özgür, hâkim ve müreffeh bir Ukrayna için kararlı olduğunu açıkça gösteriyor.’