‘Sarı serumun doğrudan iyileştirici bir etkisi yok’
Afyonkarahisar’da Mehmet Gündoğan (38) boğaz enfeksiyonu şikâyetiyle 13 Ocak’ta kent merkezindeki özel bir kliniğe başvurdu. Teze nazaran burada sarı serum uygulandıktan yaklaşık 10 dakika sonra kötüleşti. Devlet hastanesine kaldırılan Gündoğan, 20 saatlik ömür gayretinin akabinde hayatını kaybetti. Adana’nın Yüreğir ilçesinde Selinay Yüksekbaş (22) eczacı kalfası tarafından evde uygulanan atom serum sonrası rahatsızlanarak 18 Ocak’ta ömrünü yitirdi. Argümana nazaran serumun içine 10 farklı ilaç karıştırılmıştı. İstanbul, Ataşehir’de yaşayan Harun Bayramoğlu (64) 4 Şubat’ta konutunda sarı serum aldıktan sonra kötüleşerek hastaneye kaldırıldı lakin kurtarılamadı. Tıpkı gün Aksaray’da Sahibe Genç (58) soğuk algınlığı şikâyetiyle gittiği hastanede hayatını kaybetti. Teze nazaran, alerji testi yapılmadan arka arda iki serum uygulanan bayan, ikinci serumu alırken kötüleşti.
‘Sarı serum’, ‘atom serumu’, ‘doping serum’… Son birkaç yıldır bu sözler sıklıkla karşımıza çıkıyor. Toplumsal medya içerik üreticileri kollarına serum takılmış görüntü çekiyor, bunu ‘havalı’ bir şeymiş üzere yansıtıyor; bazıları sohbet sırasında “Geçen gün akşamdan kalmaydım, sabah ofise gelip serum taktılar” diyor. Trafikte yan otomobildeki sürücünün kolunda serum takılı olduğunu görmek artık şaşırtmıyor. Bu işi 400-500 liraya yapan da var, 3.000 lira isteyen de. Meğer son bir aydır peş peşe çıkan haberler bu serum uygulamalarının mevtle sonuçlanabileceğini gösteriyor.
Çevrimiçi doktor kontrollü
Biz de konuyu uzmanlarla konuşmadan evvel internetten rastgele seçtiğimiz ‘evde serum hizmeti’ veren üç yeri arayıp serum taktırmak istediğimizi anlattık. Birinci yer,
ruhsatları olduğunu belirtip serum takmadan evvel meskene doktor ve hemşirenin gelip bizi muayene edeceğini ve serum takılı olduğu sürece nezaret altında olacağımızı söyledi. Boğaz ağrısı şikâyetiyle aradığımız ikinci yer, hekimle yapılacak çevrimiçi görüşme sonrasında meskene hemşire gönderip serum taktıklarını ve öncesinde alerji iğnesi yaptıklarını belirtti. Bir zıtlık yaşanırsa tabiple bağlantı kurduklarını anlattı. Üçüncü merkez de yeniden tabiple yapılan görüşmenin akabinde meskende serum takacakları bilgisini verdi. Velhasıl uzmanların tam donanımlı sıhhat kuruluşlarında yapılması gerektiğini söyledikleri serum tedavisine ulaşmak ve meskende yaptırmak bu kadar kolay!
‘Alerjik tepki kalp durmasına kadar gidebilir’
Doç. Dr. Serkan Doğan, SBÜ Yasal Sultan Süleyman Eğit. ve Araş. Hastanesi acil tıp eğitim sorumlusu
◊ Sarı serum ya da atom serum son vakitlerde halkımızın bilhassa kullanmaya çalıştığı ve talep ettiği bir ilaç karışımıyla oluşturulan serumdur. İçeriğinde B vitamini, C vitamini, bazen ağrı kesiciler, bazen antibiyotikler, bazen de steroid (kortizon) dediğimiz ilaçlar olabiliyor.
◊ Bu karışımın direkt güzelleştirici bir tesiri olduğunu söylemek gerçek olmaz. Hastalara süreksiz bir rahatlama sağlar. Birebir tesir, vitamin ve ilaçların oral yolla alınmasıyla da sağlanabilir. İstikrarlı beslenme, mevsim zerzevatları ve meyveleri tüketme, antrenman yapma ve hijyen alışkanlığını devam ettirme uzun vadede daha tesirli olacaktır.
◊ Sarı serum, içerisindeki mineraller, vitaminler ve ilaçlardan ötürü alerjik risk taşır. Alerji, 0 yaşından itibaren her yaş kümesinde görebildiğimiz bir durumdur. Bilhassa pediatrik yaş kümesinde, alerjik şahıslarda çok önemli tepkilere sebep olabilir.
◊ ”Bazı sıhhat merkezleri online doktor görüşmesi sonrası eve gelip serum takıyor” üzere bir bilgi aktardınız. Buraya baktığımızda, internet üzerinden bir görüşmeyle hastayı pahalandırmak ve serum uygulamak kendi uzmanlık alanımı düşündüğümde çok uygulanır bir usul değildir. Biz hastalarımızı değerlendirirken tüm sıhhat geçmişini, kronik hastalıklarını öğrenmeye çalışıyoruz. Hastayı tüm sistemlerini muayene ederek, semptomlarına nazaran kıymetlendirerek, gözlemleyerek bir tanıya ulaşıyoruz. Bazen bu tanıya ulaşırken radyolojik ve laboratuvar tetkikleri de kullanabiliyoruz.
◊ Biz doktorlar olarak serum üzere damar yolundan tedavi verdiğimiz hastalarımızı gözümüzün önünde müşahede odalarında takip ve müşahede altına alırız. Tedavi boyunca hastamızın tüm hayati işlevlerini ve vital işlevlerini izlem altında tutarız. Zira alerjik tepki tedavi mühleti boyunca rastgele bir vakitte gelişebilir. Alerjik tepki dediğimiz bu durum kaşıntı, bedende döküntülerden tutun da teneffüs yollarında daralma, nefes darlığı, lisanda ve dudaklarda şişme, tansiyon düşüklüğü ve en önemli durumda kalp durmasına kadar gidebilir. Bu belirtiler görüldüğünde süratle müdahale edilmesi gerekir.
‘Minimum ilaç takviyesiyle en uygun tedaviyi vermekle yükümlüyüz’
Dr. Özgür Çevrim, Seyrantepe Hamidiye Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi acil tıp uzmanı
◊ Sarı serum Amerika’da ‘banana bag’ olarak isimlendiriliyor. Alkolizmin pençesinde olup da beslenme bozukluğu olan hastalara verilen bir serum. Wernicke-Korsakoff dediğimiz bilişsel yetilerin kaybolmasıyla devam eden durumların akut tedavisinde hızlı tedavi seçimi usulü olarak kullanılır. Şahısların beslenmesini sağlamak hedefiyle yapılır. İçinde yüklü olarak B1 vitamini var. Dozu 1.000 miligrama yakındır. Bizdekiler bunun 25-30’da biri kadar. Miligram olarak da kâfi değil. Yalnızca ‘görsel’ olarak şahısları yeterli hissettiriyor.
◊ İnterneti taradığımda farklı sitelerde atom serum, sarı serum tedavisi konutta ve hastanede verilmekte duyurularına rastladım. “Bir ay vitamin hapı alsanız bir serumdaki kadar vitamini alamazsınız”, “Serum takılır takılmaz kendinizi zinde hissedeceksiniz” üzere bilimsel desteği olmayan yazılar…
◊ Serumla verilen vitaminler bedende birikmiyor. Yani sizin örneğin B vitamini eksiğiniz yoksa aldığınız vitamin bedeninizde kalmıyor. Yani bu vitamini ekstradan size vermelerinin bir yararı yok. Fakat şöyle bir handikabı var: Bunu uygulayan ‘sağlık personeli’ içine ağrı kesici, antihistaminik de koyuyor. Kortizon koyanı bile duyuyoruz. Bazen hastalarım bana listeyi gönderiyor “Hocam bunların faydası var mı” diye. Bakıyorum sekiz farklı ampul yazılmış. 30 yıllık tabibim, hayatımda hiçbir hastama bu türlü bir liste vermedim. İsviçreli doktor, simyacı Paracelsus yüzyıllar evvel demiş aslında “İlacı zehirden ayıran dozudur” diye. Bu işin bilhassa internet ortamında denetim altına alınması lazım.
◊ Teneffüs yolu enfeksiyonlarında vitamin kaybı olmaz ki çabucak yerine koymaya çalışalım. Yalnızca yüksek ateşle seyreden ve immün yetmezliği olan hastalarda, diyabeti olanlarda, kanser hastalarında serum takviyesi gerekebilir. Lakin tekrar konutta değil, hastane ortamında yapılmalı. Alerjik tepki geliştiğinde doktor müdahale edebilmeli. Serumun içine hiçbir şey koymasanız bile alerjik tepki gelişebilir. Toplumun yüzde 10’u atopik kabul edilir. Yani alerjik tepki gösterebilir. Birinci dozda da alerji gelişebilir, çoklu kullanım sonrası da. Tepki hipertansiyonla başlar. Teneffüs, kalp yetmezliğine kadar sarfiyat. Dakikalar içinde teneffüsün denetim altına alınması gerekir.
