Son 18 ayda sırf Finlandiya Körfezi’nde iki sabotaj olayı yaşandı. 2022’den bu yana Baltık Denizi’nde en az altı kuşkulu sabotaj kaydedilirken, 2023’ten beri 11 denizaltı kablosunun hasar gördüğü belirtildi. Avrupa ülkeleri, hücumlardan Rusya’yı sorumlu tutarken, Kremlin, olaylarla ilişkisi olduğunu reddetti.
AB ve NATO, denizaltı altyapısını korumak için yedek kablolar, insansız hava araçları ve artırılmış askeri nezaret planlarını devreye aldı. Fakat uzmanlar, Baltık Denizi’ndeki ağır deniz trafiği nedeniyle tüm sabotaj teşebbüslerinin engellenmesinin sıkıntı olduğuna dikkat çekti.
Politico’nun haberine göre, Litvanya Enerji Bakanı Zygimantas Vaiciunas, sabotajların güç üretimi ve iktisat için tehdit oluşturduğuna dikkat çekerek, şu sözleri kullandı:
“Yeni bir gerçeklikle karşı karşıyayız. Baltık Denizi’nde piyasaları, tüketicileri ve işletmeleri etkileyebilecek olaylar artıyor.”
Yetkililer, sabotajların gerisinde Rusya’nın olduğuna dair kesin delil bulunmadığını belirtse de, Vaiciunas, “Bu cins faaliyetlerin Rusya’nın çıkarlarına hizmet ettiği yorumu yapılabilir” diye konuştu.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, ülkesinin Kuzey Denizi’ndeki askeri varlığını artıracağını açıkladı. Rus başkan, Ocak ayında yaptığı açıklamada, filolarının nükleer denizaltılar ve çağdaş savaş gemileriyle güçlendirileceğini duyurdu.
DENİZALTI KABLOLARI NEDEN AMAÇTA?
Denizaltı kablolarını onarmanın hem yüksek maliyetli hem de vakit alıcı olması, stratejik amaç haline gelmelerine neden oldu . Avrupa Denizaltı Kabloları Birliği Lider Yardımcısı Peter Jamieson, tamir sürecinin bilgi kablolarında iki hafta, güç kablolarında ise aylar sürebileceğini belirtti.
Batılı uzmanlar, hücumların artabileceği öngörüsünde bulunarak, Rusya’nın kabloları maksat almaya devam edeceğini kaydetti. Baltık Denizi’nin ortalama 52 metre derinliğe sahip olması, kabloların çapa darbelerine açık hale gelmesine neden oluyor.
Kopenhag Üniversitesi’nden Prof. Christian Bueger, “Bir kaptana çapayı indirmesi için rüşvet vermek bile kâfi olabilir. Bu, askeri operasyonlara kıyasla çok düşük maliyetli” görüşünü paylaştı.
Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü’nden Nick Childs, Rusya’nın bu çeşit faaliyetlerle Batı’ya dolaylı ileti vermeye çalıştığını söyleyerek, “Rusya, gri bölgede kalarak caydırıcı bir tesir yaratmayı hedefliyor” açıklamasında bulundu.
2022 yılında Rusya’dan Almanya’ya doğal gaz taşıyan Nord Stream 2 (Kuzey Akım 2) sınırı hücuma uğradı. Rusya, hücumdan NATO’yu sorumlu tutan açıklamalar yaparken, çizgi 2022 yılından bu yana kullanılmaz halde bulunuyor.
“SALDIRILAR ARTACAK”
Finlandiya Donanması’ndan Marko Laaksonen, “Aynı anda her yerde olamayız” diyerek, mevcut zorluğa dikkat çekti. Finlandiya, sabotaj teşebbüslerini önlemede yetersiz kaldığını kabul etti. Helsinki idaresi, Avrupa ve NATO’nun, Baltık Denizi ve Kuzey Denizi’nde “daha fazla sorumluluk almasını” talep etti.
Sabotaj teşebbüslerinin yalnızca ekonomik değil birebir vakitte “toplumsal” dengesizlik de yaratmayı hedeflediğini öne süren Prof. Bueger, “Batı toplumlarında istikrarsızlık yaratmaya yönelik stratejik bir teşebbüsle karşı karşıyayız. Bu cins taarruzların artacağını öngörüyoruz” açıklamasını yaptı.
“KAOTİK SENARYOYA YOL AÇABİLİR”
Estonya’nın devlet elektrik şebekesi operatörü Elering’in yönetim kurulu üyesi Erkki Sapp, 2024’te bir kablodaki teknik sorunun güç faturalarını yüzde 10 artırdığını belirterek, daha büyük çaplı bir hücumun tesirlerinin önemli olabileceği ihtarında bulundu. Sapp, “Tek bir olayla başa çıkabiliriz, lakin ardışık ataklar arz güvenliğini tehdit edebilir” dedi.
Paris merkezli Jacques Delors Güç Merkezi Başkanı Phuc-Vinh Nguyen, Baltık Denizi üzere sığ olan Kuzey Denizi’nin de emsal sabotajlara açık olduğunu tabir etti. Nguyen, “Norveç ile AB ortasındaki bir altyapı irtibatının gaye alınmasının, kaotik bir senaryoya yol açabileceği” ihtarını yaptı.
Nguyen, bilhassa İrlanda ve Malta üzere kıtayla sonlu teması olan adaların savunmasız olduğunu vurguladı. Uzmanlara nazaran, İrlanda’nın NATO üyesi olmaması ve denizaltı izleme kapasitesinin bulunmaması, riskin artması manasına geliyor.
AB VE NATO NE YAPACAK?
NATO, Ocak ayında Baltık Denizi’ni izlemek üzere fırkateynler, deniz devriye uçakları ve insansız deniz araçları konuşlandıracağını duyurdu. NATO Genel Sekreter Yardımcısı James Appathurai, “Daha fazla askeri varlık, daha güçlü nezaret ve hareketle korsan faaliyetleri caydırmayı hedefliyoruz” açıklamasını yaptı.
AB ise Şubat 2024’te denizaltı altyapısını korumak için 540 milyon Euro’luk bir fon ayırdı. Avrupa Kurulu Güvenlikten Sorumlu Lider Yardımcısı Henna Virkkunen, “AB, üye ülkeleri desteklemeye hazırdır. Hazırlıklarımız, tek bir temasa bağımlı kalmamayı içeriyor” dedi.
Finlandiya Çevre Bakanı Sari Multala, enerji altyapısını savunma planlarına dahil ettiklerini belirterek, “Rusya ile uzun bir hududumuz var. En berbatına hazırlıklı olmalıyız” görüşünü lisana getirdi.
Estonya ve Litvanya, karasuları dışındaki kuşkulu gemilere el koymayı öngören yasa tasarıları hazırlarken, Birleşik Krallık ise gemi hareketlerini izlemek için yapay zeka temelli bir program başlattı. Estonya İklim Bakanı Yoko Alender, “Halkımız bunu kritik altyapıya yönelik bir tehdit olarak görüyor” derken, ülkesinin “bu çeşit ataklara karşı harekete geçmeye hazır olduğunu” kelamlarına ekledi.