Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan tarafından evvelki gün Moskova’da imzalan 20 yıllık “Kapsamlı Stratejik Paydaşlık Anlaşması” iki ülkeyi batıya karşı ekonomik ve siyasi ortak olmalarını sağlarken, askeri açıdan müttefik yapamadı. Üstelik İran ısrarla ülkelerin egemenlik ve toprak bütünlüğüne vurgu yaparak Rusya’nın Ukrayna’da işgal ettiği Kırım Yarımadası ile 4 bölgeyi Rusya toprağı olarak tanımayı da kabul etmedi.
KREMLİN’DE SEREMONİ
Kremlin Sarayı’nda düzenlenen imza seremonisinde Putin ile Pezeşkiyan yeni dünya sistemi vurgusunu yapmayı ihmal etmedi. 47 unsurluk yeni paydaşlık muahedesinin iki ülke çıkarlarını dünya arenasında müdafaayı amaçladığı lisana getirilerek, yeni dünya nizamını BM, BRICS, global güney ve bölgesel işbirliği çerçevesinde ortaklaşa savunulacağı vurgulandı.
5’İNCİ HUSUS YOK
Rusya ile İran iştirak muahedesinde NATO üyelerinin birinin hücuma uğraması halinde başkalarının yardıma gelmesini öngören 5’inci hususu üzere bir unsurun yer alacağı konuşuluyordu. Heyetlerden sızan bilgilere askeri ittifak ilanına İran tarafı yanaşmadı. Mutabakata nazaran iki ülke ortasında genel askeri işbirliği devam edecek. Bilindiği üzere Ukrayna savaşının başlamasıyla İran “Şahid” insansız hava araçlarının Rusya’da “Geran-2” ismi altında üretimine müsaade vermişti. İran’ın ayrıyeten Rusya’ya gizlice “Fetih-360” 150 km menzilli füzeler verdiği argüman edilmişti.
ANLAŞMADA HAZAR VURGUSU
– Rusya ile İran muahedesi geniş ekonomik işbirliğini öngörüyor. Ekonomik işbirliğinin bir numaralı hareket alanı Hazar Denizi, Güney Kafkaslar bölgesi ve genel güç kaynaklarını kapsıyor.
– 2018’de Hazar denizinin 5 kıyıdaş ülke Rusya, İran, Kazakistan, Azerbaycan ve Türkmenistan ortasında paylaşılması mutabakatı yapıldığında Hazar’da çıkartılmayı bekleyen yaklaşık 18 milyar ton petrolle 4 milyar ton doğalgaz bulunduğu tespit edilmişti.
– Hazar’ın paylaşımı mutabakatıyla Azerbaycan ile Türkmenistan direkt ortalarında boru sınırı çekebilir duruma gelmişti. Rusya ile İran ortasında yapılan yeni mutabakattan tarafların muhtemel boru sınırına itirazın süreceği anlaşılıyor.