Otizme dahi yol açabiliyor! D vitamini eksikliğinin anne ve bebeğe 8 olumsuz etkisi

Vitamin D’nin eksikliğinin de bilhassa anne adayları ve bebeklere olumsuz tesirleri olabiliyor. Çocuk Endokrinoloji ve Neonatoloji Bölümü’nden Prof. Dr. Selim Kurtoğlu, gebeler ve bebeklerde D vitamininin eksikliği ile ilgili değerli ihtarlarda bulundu.

D vitamini en çok güneşten alınır

Vücudun ne kadar D vitamini ürettiği birçok ögeye bağlıdır. Bunlar ortasında güneş ışınlarına hangi saatler ortasında maruz kalındığı, mevsim, hangi coğrafyada yaşandığı ve cildin rengi kıymetlidir. Mesela nerede yaşadığınıza ve hayat üslubunuza bağlı olarak, kışın güneşten çok ya da az yahut hiç D vitamini alamazsınız.

Yumurta, süt, balık ile hayvansal besinlerin yanı sıra mantar ve birtakım sebzelerde de bulunan D vitamini en çok güneşten alınmaktadır. Bedende kâfi ölçüde D vitamini sentezlenmediğinde ve bilhassa gebelik periyodunda eksik olan D vitamini hem annede hem de doğumdan sonra bebekte önemli sıhhat problemlerine yol açmaktadır.

D vitamini hormon olarak da kabul ediliyor

Vitamin D, bir vitamin olarak bilinmekte ise de hayatın tüm periyotlarında birçok doku ve işlevlerine olumlu tesirleri nedeniyle hormon özelliği taşıdığı da kabul edilmektedir.

Vitamin D eksikliği rikets, kemik zayıflığı, kemik erimesi ve çocuklarda erişkinlerde, yaşlılarda kemik kırıklarına yol açmaktadır. Bu tesirlerinin dışında beden bağışıklığı, kardiovasküler işlevler, metabolik hastalık tablosu, kanser ve otoimmun hastalıklar açısından hami tesirleri ortaya konulmuştur. Böbreklerde faal D vitamini formuna dönüşür.

Diğer tesirlerine ek olarak beyin dokusunda kıymetli rollere sahiptir. Nöronlarda artma ve farklılaşma evrelerinde beyin ve sonlarda vitamin D reseptörlere bağlanarak tesir eder. Nörolojik gelişmeye olumlu katkıları ile ileri yaşlarda görülen dejeneratif beyin hastalıkları mümkünlüğü azalmaktadır.

D vitamini eksikliğinin anne adayına etkileri

— Gebelikte D vitamini eksikliği maternal inflamasyonun artışı ile birlikte tansiyon yükselmesi ve proteinüri yani preeklampsi mümkünlüğünü artırır. Bu durum gebeler ve anne karnındaki bebeklerde hayati riske yol açabilir. Ayrıyeten gebelik diyabeti gelişebilir. Bebekte ise prematürite ve intrauterin büyüme kısıtlanmasına yol açmaktadır.

— Gebelikte obezite %22 oranında gözlenmektedir. Hamilelerde obezite artışı D vitamini eksikliğinde daha sıktır. Yağ dokusunun artışı ile D vitamini seviyesi düşmeye başlar ve anne-bebek için olumsuz sonuçlara yol açar.

— Gebelikte D vitamini eksikliği bağışıklık sistemini bozarak viral efeksiyonlarda artışa yol açar ve anne ile bebekte bir dizi soruna yol açar.

— Vajende aerobik ve anaerobik bakterilerin artışı bakteriel vajinosiz olarak bilinir. Vitamin D seviyesi yetersiz olan hamilelerde vajinozis artar ve servikal bölgede (rahim) ve amnios sıvısında enfeksiyon gelişir. Bu durum prematüre doğum ve nörolojik sorunlara yol açabilmektedir.

D vitamini düşüklüğünün bebeğe etkileri

— İntrauterin büyüme kısıtlanması, prematür doğum, düşük doğum ağırlığı

— Nöral tüp defektlerinde artış (belde açıklık ve kese)

— Gebelikte D vitamini eksikliğine bağlı enflamasyonla beyin gelişimi de olumsuz etkilenmektedir. Bebeklerde serebral palsy, anksiete, depresyom, otizm ve dikkat eksikliği hiperaktive bozuklukları sık görülmektedir. İlerleyen yaşlarda şizofreni, depresyon, demans ve Parkinson üzere dejeneratif beyin hastalıkları mümkünlüğü artmaktadır. Ayrıyeten kardiovasküler sorunlar, metabolik sendrom, kanser ve otoimmun hastalıklarda artış daha fazla gözlenir.

— Kemik gelişimi ve sıhhatinde sıkıntılar oluşabilir. Bunlar ortasında raşitizm, osteomalazi, osteopeni, osteoporoz ve kırıklarda artma gözlenir.

D vitamini eksikliğinde ne yapılmalı?

Ülkemizde 2005 yılında yapılan araştırmada hamilelerde %81,7 ve bebeklerde %40 oranında D vitamini eksikliği saptanmıştır. Gebelik öncesinde vitamin D kaynakları ile beslenme ve D vitamini dayanağı değerlidir. Gebelikte D vitamini seviyesi 20 nanogram/ml altında ise yetersiz, 12 altında ise düşük olarak yorumlanır. T.C. Sağlık Bakanlığı gebelerde 12 haftadan sonra ve doğumdan itibaren 6 ay müddetle günlük D vitamini dayanağının 1200 ünite olarak uygulanmasını önermektedir. Anne adaylarında yoğurt tüketimi de kıymetlidir. Bebeklere ise günlük 400 ünite D vitamini verilmektedir.

15-20 dakika güneşlenmek yeterli

Gebeler, D vitamininden varlıklı olan yumurta, süt, yoğurt, karaciğer ve balık (somon, sardalya, uskumru, morina gibi) tüketimine değer vermelidir. Bir yumurta 20, bir bardak süt 100, 1 tatlı kaşığı balık yağı 400, 100 gram somon balığı 345 ünite D vitamini içermektedir. D vitamini için güneşlenme değerli bir kaynaktır. Derinin hafif pembeleşmesinin gerçekleştiği 15-30 dakika güneşlenme ile 2000 ünite D vitamini üretilmektedir.