Orta Asya’daki peş peşe depremler: Endişe yarattı
Özbekistan Sismoloji Enstitüsünden edinilen bilgiye nazaran, son iki haftada bölgede büyüklüğü 4’ün üzerinde 12 zelzele meydana geldi. Buna nazaran Tacikistan 7, Afganistan 3, Özbekistan ve Kırgızistan 1’er sefer sallandı.
Depremlerin birincisi 13 Nisan’da lokal saatle 09.24’te Tacikistan’ın Dağlık Badahşan Bölgesi’nde 5,8 büyüklüğünde kaydedildi, birebir gün bölgede 4,3 ve 4,4 büyüklüklerinde iki sarsıntı daha oldu.
14 ve 15 Nisan tarihlerinde bölgede 4,2 büyüklüğünde iki zelzele kaydedilirken son olarak 21 ve 22 Nisan tarihlerinde tekrar 4,2 büyüklüğünde zelzeleler meydana geldi.
Sonraki sarsıntı üsleri daha güneye, Afganistan topraklarına kayarken bu ülkede 16 Nisan’da 6,3 ve 4,2 büyüklüklerinde, 19 Nisan’da ise 5,5 büyüklüğünde sarsıntılar yaşandı.
Kırgızistan’da ise 14 Nisan’da 4 büyüklüğünde bir sarsıntı meydana geldi, 21 Nisan’da ise birebir büyüklükteki sarsıntı Özbekistan’da kaydedildi.
Tacikistan’da can kaybı ve hasarlara yol açan zelzele, bölge halkı ortasında kaygıya neden olurken zelzele üssüne yakın bölgelerde yaşayan kimi vatandaşlar, sarsıntının tekrarlanacağı endişesiyle meskenlerini terk edip süreksiz olarak başka bölgelere taşındı.
Tacik makamları, bu zelzelelerde 1 çocuğun hayatını kaybettiğini; ortalarında okul, hastane ve öbür altyapı tesislerinin de bulunduğu 100’e yakın yapının yıkıldığını, 300’den fazla konut ve binanın hasar gördüğünü bildirdi.
Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahman’ın talimatıyla zelzeleyle ilgili hükümet kurulu oluşturulurken zelzeleden en çok etkilenen Raşt ve Tacikabad ilçelerinde afetin tesirlerini ortadan kaldırmak için çalışmalar başlatıldı.
Hükümet kararıyla sarsıntıdan etkilenen her aileye yüklü ölçüde tazminat ödenmesi kararlaştırılırken ayrıyeten sarsıntı bölgesine insani yardımların ulaştırılması istendi.
Başbakan Kahir Rasulzade, zelzele bölgesini ziyaret ederek afet sonuçlarının ortadan kaldırılması ve yeni binaların inşasıyla ilgili çalışmaları yerinde inceledi. Rasulzade ayrıyeten, durumdan tasa etmemelerini istediği depremzedelere, afetten etkilenen her aileye gereken yardımın yapılacağını bildirdi.
Bu sarsıntılar, geçmişte bölgede yaşanan yıkıcı sarsıntıları akıllara getirdi.
GEÇMİŞTEKİ BÜYÜK SARSINTILAR
Tacikistan’daki Pamir Dağları’nda 1911’de meydana gelen ve 200’e yakın kişinin hayatını kaybettiği 7,4 büyüklüğündeki sarsıntı, bölgedeki en büyük ve yıkıcı sarsıntılardan biri olarak öne çıkıyor.
Deprem sonucunda oluşan heyelanla bir ırmağın önünü büsbütün kapatan 567 metre yüksekliğinde, 5 kilometre uzunluğunda ve 3,2 kilometre genişliğinde doğal baraj oluştu.
Bölgedeki su kaynaklarının akışını ve arazi özelliklerini tümden değiştiren zelzelenin oluşturduğu baraj, vakitle Sarez köyünün de ortalarında bulunduğu toprakta, daha sonra ismini verdiği büyük bir gölün oluşmasına neden oldu.
Bugün 70 kilometre uzunluğa ve 500 metre derinliğe sahip Sarez Gölü’nde 17 kilometreküp su birikirken barajı oluşturan kütlenin tekrar kayma mümkünlüğü bölge ülkeleri için büyük tehlike oluşturmaya devam ediyor.
Türkmenistan’ın başşehri Aşkabat’ta 1948’de meydana gelen 7,3 büyüklüğündeki sarsıntı da çok sayıda insanın hayatını kaybettiği sarsıntı olarak biliniyor.
O devirde eski Sovyet idaresi, zelzelede ölenlerin sayısına ait net sayı vermezken kimi kaynaklar, zelzelede 10 binden fazla insanın hayatını kaybettiğini sav ediyor.
Tacikistan’ın Garm bölgesindeki Hait kasabasında 1949’da meydana gelen 7,4 büyüklükteki sarsıntı de bölgedeki en yıkıcı sarsıntılar ortasında yer alıyor.
7 binden fazla insanın hayatını kaybettiği ve birçok köyün yerle bir olduğu sarsıntı, 25 kilometrekare alanda heyelan ve toprak kaymalarına neden oldu.
“ORTA ASYA’DA MÜMKÜN ZELZELELER İÇİN ŞARTLAR OLUŞMUŞTU”
Özbek jeofizikçi Rustam Aminov, Orta Asya’nın Avrasya ve Hint tektonik levhalarının faal olarak hareket ettiği bölgede yer aldığını belirtirken dünyanın sismik aktif bölgelerinden olan Orta Asya’daki zelzelelerin esasen Tien-Şan ve Pamir Dağları ile Talas-Fergana ve Kopetdağ bölgelerinde meydana geldiğini belirtti.
Aminov, son yıllarda bölgede meydana gelen zelzele sayısının azaldığına dikkat çekerken bunun, sarsıntıların periyodik olarak kaydedildiği Orta Asya için olağan bir durum olmadığını ve mümkün zelzeleler için şartların oluştuğu manasına geldiğini vurguladı. Aminov, “Bölgenin sismik aktif bölgelerinde mümkün sarsıntılar için şartlar oluşmuştu.” dedi.
Bundan ötürü son günlerde sarsıntıların art geriye sıklıkla meydana gelmesinin bölge halkında tedirginlik uyandırdığını lisana getiren Aminov, insanların bu sarsıntıları daha büyük zelzeleler izleyebileceğinden tasa ettiğini kelamlarına ekledi.
