İsrail İran’ın nükleer programını münasebet göstererek başlattığı hava atakları sürüyor. İsrail’in ataklarında İran’da bulunan nükleer ve askeri tesisler vurulurken, İran’ın komuta kademesinden kıymetli isimler, bilim insanları ve çok sayıda sivil hayatını kaybetti. İran da füze akınları ise İsrail’in Tel Aviv ve Hayfa kentleri ile askeri gayeleri vurdu. İsrail İran’ın nükleer silah elde etmek için tesislerinde uranyum zenginleştirdiğini ve nükleer başlık üretmeye çok yaklaştığını tez ediyor. İran ise bunu şiddetle reddederek nükleer programını barışçıl nedenlerle sürdürdüğünü söz ediyor.
SALDIRININ ZAMANLAMASI DİKKAT ÇEKİYOR
İsrail’in harekatının arkasındaki en değerli isim elbet Başbakan Binyamin Netanyahu. İngiliz Financial Times, İsrail muhalefetinin geçen hafta parlamentoyu feshetmek için davet yaptığı ve Netanyahu’nun hükümet koalisyonundaki öbür partilerle uyuşmazlık yaşadığı bir devirde başbakanın akın buyruğunu verdiğine dikkat çekti. Bunun yanında 7 Ekim 2023’te Hamas’ın gerçekleştirdiği Aksa Tufanı Harekatı’nda İsrail’in güvenlik ve istihbarat zaaflarının ortaya çıkması ve bu tarihten itibaren Gazze’de yapılan on binlerce suçsuz sivilin hayatını kaybetmesine neden olan katliamlara rağmen İsrail’in Hamas karşısında muvaffakiyet elde edememesi de Netanyahu hükümetini hayli güç durumda bırakan başka etmenler.
Bunun yanında akınlar, ABD ile İran’ın, İran’ın nükleer programı konusunda bir muahedeye varmak üzere Umman’da bir ortaya gelmelerinin planlanmasından çabucak evvel gerçekleşti. Atakların başlaması ile görüşmeler gerçekleşmedi.
İSRAİL DAHA EVVEL IRAK VE SURİYE’DEKİ TESİSLERE DE SALDIRSI
Ancak tüm bunların yanında Netanyahu’nun İran’ı ferdî bir takıntı haline getirmesi de bir gerçek. Elbette diğer ülkenin nükleer tesislerine akın buyruğunu veren birinci İsrail başbakanı Netanyahu değil. 1981’de devrin İsrail başbakanı Menachem Begin, Irak’ın geliştirdiği nükleer reaktörü yok etmek için hava kuvvetlerine harekat buyruğu verdi. 2007’de de Ehud Olmert, Suriye’nin Deyrizor kentinde olduğu düşünülen nükleer tesislerin ortadan kaldırılması için düğmeye bastı.
Geçmişteki bu iki harekat da Irak ve Suriye’nin yalnızca nükleer tesislerine yönelikti. Netanyahu’nun başlattığı ataklar yalnızca nükleer ve askeri tesislerin yanında karakollar ve devlet televizyonu üzere stratejik noktaları, hatta değerli bilim insanlarını ve üst seviye askerleri de amaç aldı. Ayrıyeten çok sayıda sivil İranlı da bu akınlarda hayatını kaybetti.
NETANYAHU’NUN İRAN TAKINTISI: 40 YILDIR İZLİYORUM
Netanyahu da Fox News’e verdiği röportajda yalnızca İran’ın balistik füze ve nükleer programını yok etmekle ilgilenmediklerini ayrıyeten İran’da rejimi değiştirmeyi hedeflediklerini söyleyerek İran hakkındaki takıntısını bir nevi ortaya koymuş oldu. İsrailli Haaretz’de yayımlanan Netanyahu’nun bir konuşması da başbakanın ne kadar uzun müddettir İran ile ilgilendiğini gözler önüne seriyor.
Netanyahu bu konuşmada “Kişisel seviyede müsaade verirseniz, bu tehdidi 40 yıldan uzun müddettir izliyorum” derken “1982’de kitaplarımdan birinde -Ayetullah rejiminin kurulmasından yalnızca 3 yıl sonra- insanlığın ve bizim, devletimizin karşı karşıya kalacağı en büyük tehdidin Ayetullah rejimi olacağını yazmıştım.” sözlerini kullanmıştı.
Bundan tam 20 yıl evvel, 2005 yılına muhalefet lideri olan Binyamin Netanyahu o devir Tahran’ın nükleer programını “gelecek için önemli bir tehdit” olarak niteledi. İsrail başbakanı o periyotta de İsrail’in İran’ın nükleer bomba edinmesini engellemek için her şeyi yapması gerektiğini, bunun için 1981’de İsrail’in Irak’ta yaptığı üzere ülkenin nükleer tesislerini vurması gerektiğini söylemişti.
DAHA EVVEL İKİ KERE HÜCUM BUYRUĞU VERDİ
2009’da ikinci defa iktidara geldikten sonra da Netanyahu İran konusunda harekete geçti. The Economist’teki bir makaleye nazaran Netanyahu 2009 ve 2013 olmak üzere 2 sefer İran’a akın buyruğu verdi. Fakat üst düzel İsrail’li kumandanlar o periyot bu taarruz kararlarına karşı çıktı. Generallerdeki bu isteksizlik sonucu Netanyahu kabineden iki akın için de gerekli onayı alamadı.
2012’de Netanyahu Birleşmiş Milletlerde o meşhur konuşmasını yaptı. Elinde İran’ın nükleer programı ile ilgili karikatürler bulunan Netanyahu Birleşmiş Milletlerden İran’a bir kırmızı çizgi çekmesini istedi.
İran’ın Birleşmiş Milletler ve batılı ülkelerle 2015’te imzaladığı nükleer muahedeyi da Netanyahu “tarihi bir hata” olarak niteledi. Bu mutabakata nazaran İran uranyum zenginleştirme tesislerini kapatacak ve nükleer santrallerini yalnızca güç üretmek için kullanacaktı. Bunun karşılığında da İran’a uygulanan ambargolar kaldırılacaktı.
Ancak ABD Başkanı Donald Trump 2018’de “kötü bir anlaşma” olarak nitelendirdiği muahededen ABD’nin çekildiğini açıkladı ve İran’a ağır yaptırımlar uyguladı. Netanyahu da o periyot Trump’ın bu kararını alkışladığını tabir etti. İran da mutabakattan çekildiğini açıklayarak nükleer programına geri döndü. Netanyahu o periyottan bu yana İran’a karşı telaffuzlarına devam etti. Geçtiğimiz yıl İran ile yakın temasları bulunan Lübnan Hizbullah’ına yönelik operasyonlar da İran’a karşı başlayacak taarruzların habercisi oldu.
İRAN’DAKİ TESİSLERE YÖNELİK SABOTAJLAR
İran’ın Nükleer Programı İsrail’in geçtiğimiz hafta başlattığı ataklardan evvel de hedefteydi. 2010 yılında ortaya çıkan Stuxnet virüsü ile başta Buşehr ve Natanz nükleer tesisleri olmak üzere İran’daki birçok tesiste faaliyetler durdu. İsrail bilinmeyen servisi MOSSAD’ın düzenlediği sabotajlar ile 2020 ve 2021 yılları ortasında Natanz Nükleer Tesisi’nde patlamalar ve elektrik kesintileri meydana geldi. Ayrıyeten MOSSAD 2010 ve 2020 yılları ortasında İran’ın en az 5 nükleer bilimcisine suikast düzenledi.