Neandertal ve insan yüzü neden birbirinden farklı? İhtimaller oldukça şaşırtıcı
Neandertaller ve çağdaş beşerler ortasındaki yüz çizgilerindeki bu farklılıkların nedenleri şimdi tam olarak anlaşılamadı. Bu bilinmeyenler, Almanya’nın Leipzig kentindeki Max Planck Evrimsel Antropoloji Enstitüsü’ndeki araştırmacıları, yüz hallerinin moleküler ve hücresel seviyede nasıl evrimleştiğini araştırmaya yöneltti.
Araştırmacılar, Journal of Human Evolution mecmuasında yayınlanan çalışmalarında Neandertal, şempanze ve çağdaş insan kafataslarını karşılaştırdı. Çalışmada, Neandertallerin ve insanların doğumdan itibaren bariz farklılıklar gösterdiği ve insanların kuzenlerine nazaran büyümeyi çok daha erken yaşta bıraktığı tespit edildi.
ADAPTASYON HİPOTEZİ
Discover Magazine’in aktardığına nazaran, beşerler ve Neandertal akrabaları ortasındaki farklılıkları açıklamanın bir yolu, cinslerin vakit içinde etraflarına ahenk sağlamak için nasıl evrimleştiğini incelemek. Kimi araştırmalar, Neandertal yüzlerinin Kuzey Avrupa’nın soğuk iklimine ahenk sağlayacak biçimde geliştiğini ileri sürüyor. Örneğin, daha geniş burun kanalları, soğuk ve kuru havayı ısıtıp nemlendirmelerine yardımcı olarak daha yüksek güç muhtaçlıklarını desteklemiş olabilir.
Başka bir teori ise Neandertallerin ön dişlerini sık sık alet olarak kullandığını ve bu durumun yüzlerini çenelerindeki artan baskıya daha uygun hale getirecek formda şekillendirmiş olabileceğini öne sürüyor.
Ancak, bu çeşit teorileri çağdaş insanlara (Homo sapiens) uygulayarak bizim eşsiz kafatası ve yüz biçimimizi açıklamak biraz daha karmaşık. Pişirme usullerinin geliştirilmesiyle çiğneme sistemimiz üzerindeki yükün azalması, yüz sınırlarımızdaki kademeli küçülmeyi açıklayabilirken, birtakım araştırmacılar insan yüzlerindeki genetik çeşitliliğin, toplumsal etkileşimlerde kıymetli rol oynayan ferdi kimlik ve tanınma gereksiniminden kaynaklandığını belirtiyor.
NEANDERTALLER ERGENLİK SONRASINDA DA BÜYÜMEYE DEVAM ETTİ
Bu yüz farklılıklarının kökenine daha derinlemesine inmek için Max Planck Enstitüsü’ndeki takım, insan, şempanze ve Neandertallerde yüzlerin doğumdan yetişkinliğe kadar nasıl değiştiğini inceledi. Hem büyük ölçekli (makroskopik) hem de küçük ölçekli (mikroskopik) teknikler kullanılarak kemik hücresel aktivitesi tahlil edildi. Daha uzak bir akraba tıp olan şempanzeler, Neandertaller ve Homo sapiens ortasındaki evrimsel ilginin, bilhassa orta yüzlerinin nasıl geliştiğinin anlaşılmasına yardımcı oldu.
Max Planck Enstitüsü’nden çalışmanın başyazarı Alexandra Schuh, yaptığı basın açıklamasında, “Bulgularımız, bilhassa büyümenin son basamaklarında meydana gelen bir değişikliğin daha küçük yüzlere yol açtığını gösteriyor. Daha uzun müddet büyümeye devam eden Neandertaller ve şempanzelerle karşılaştırıldığında, insan yüzündeki büyüme ergenlik devrinde daha erken sona eriyor ve bu da daha küçük bir yetişkin yüzüyle sonuçlanıyor” dedi.
MODERN HOMO SAPİENS’E EVRİM
İlginç bir biçimde, çalışmada farklı coğrafik bölgelerden (Grönland İnuitleri, Batı Avrupa ve Güney Afrika) alınan günümüz insan örnekleri ortasında, beslenme alışkanlıkları ve ataları çok farklı olmasına karşın yüz büyümesinde çok az farklılık bulundu. Bu durum, çevresel faktörlerin insan büyümesinde daha evvel düşünüldüğü kadar tesirli olmayabileceğini ve bunun yerine, muhakkak bir genetik yapının kişisel özelliklerin gelişimini yönlendirebileceğini düşündürüyor.
Schuh, basın açıklamasında, “Temel gelişimsel değişikliklerin belirlenmesi, insan evrimi boyunca çeşide has özelliklerin nasıl ortaya çıktığını anlamamıza yardımcı oluyor” dedi.
Homo sapiens temel olarak artan beyin büyüklüğü ile tanımlanıyor. Kafataslarımız, yüzün daha dik bir pozisyona gelmesine neden olan bu farklı formlu beyne ahenk sağlamak zorundaydı. Bu durum, eklemli konuşmaya ve hayatın birinci iki yılında lisanın yutağa inmesine imkan tanıyarak karmaşık seslerin üretilmesini mümkün kıldı. Bu gelişim, hayatta kalmamızda ve bağlantı becerilerimizde kritik bir rol oynadı ve bugüne kadar gelmemize katkıda bulundu.
