Kendisiyle ilgili gerçeği 37 yaşındayken oğluna konan teşhis sayesinde anladı… ‘Aynı sorunları ben de yaşamıştım’

Asha Dore, 10 yılı aşkın vakittir çok özel bir iş yapıyor. Konuşma-dil patoloğu olan Dore, nöroçeşitliliği olan öğrencilerle çalışıyor. Bir öbür deyişle Dore, dikkat eksikliği, hiperaktivite bozukluğu, otizm ve disleksi üzere gelişim farklılıkları olan bireyler konusunda uzman denebilecek bir isim.

Ne var ki bu alanda uzmanlık sahibi olması, Dore’un hem oğlu hem de kendiyle ilgili gerçekleri idrak etmekte geç kalmasına mahzur olamadı.

Gelin yaşananları Dore’un kaleminden okuyalım…

* * * * *

Oğlum kardeşlerine kıyasla her vakit çok güç bir çocuk oldu lakin dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun (DEHB) yahut otizmin tipik işaretlerini göstermiyordu. Yürüyor, konuşuyor, küçük yaştan itibaren etkileyici toplumsal marifetler sergiliyordu. Yaşadığı zorlukları, okula başlayana kadar fark etmemiştim.

Öğretmeni matematik sorunlarını “üç farklı şekilde” çözmesini istediğinde tartışma çıkarmış akabinde da sınıftan kaçmıştı. Okul müdürü bütün günü koridorlarda dolaşarak geçiremeyeceğini söylediğinde, “Neden ki? Tehlikeli bir şey yapmıyorum” karşılığını vermişti.

 

“AYNI SIKINTILARI BEN DE YAŞAMIŞTIM”

Onun dozu gitgide artan bu halleriyle karşı karşıya kalınca tıpkı sıkıntıları çocukken benim de yaşamış olduğumu fark ettim. Gerçi ben çok sıkıldığım vakitlerde bile sınıftan çıkma dürtümü hayata geçirmiyordum.

Oğlumun psikiyatristiyle çok yakın çalıştım. Oğlumun istikrar bulmasına yardım etmemiz ve hislerini yönetim edebilmesi, arkadaş edinebilmesi ve derste sınıfta kalabilmesi için beyin kimyasını desteklememiz gerekiyordu. Oğluma 6 yaşındayken resmen otizm ve ADHD teşhisi kondu.

Ardından doktor beni de değerlendirmeyi teklif etti. Başta “Hayır” dedim. Üç çocuklu bekâr bir anne olarak eğitim ve sanat alanında uzun müddettir başarılı bir meslek yürütüyordum ve kendimi sakin ve epey rahat bir insan olarak görüyordum. Lakin daha sonra “Neden olmasın?” diye düşündüm.

“GEÇ YAŞTA TEŞHİS ALAN BAYANLARDA İÇTEN İÇE TESİRLİ OLUYOR”

Psikiyatrist değerlendirmeyi tamamlayıp, bende hem DEHB hem de otizm olduğunu söyleyince bakış açım değişti. 2002 yılında yapılan bir araştırma, otizm teşhisi almış bireylerin yüzde 40 ila 70’inde DEHB de görülebildiğini, bu iki durumun da kalıtsal kökenleri olduğunu gösteriyor.

Psikiyatrist bana, hiperaktivitenin bilhassa de benim üzere geç yaşta teşhis alan bayanlarda içten içe tesirli olabildiğini açıkladı.

DEHB bende kendini üzerine fazla yükümlülük alma eğilimi, süratli hatta fevri kararlar almak ve arkadaşlarımı ya da romantik partnerlerimi fikirleri konusunda heyecanlandığımda bölüp sinirlendirmek olarak gösteriyordu. Teşhisimin en aydınlatıcı kısmı ise rutinler, duyusal meseleler ve maske takmayla ilgiliydi.

Dışarıdan bakıldığında nizamlı ve titiz bir insan olarak görünmekle birlikte, gücümün çok büyük bir kısmını günümü planlamaya harcıyor, yapılacak işler listesini daima başımdan geçiriyordum. Anksiyetemi çok ağır idmanlar ya da sıcak yoga üzere duyulara hitap eden davranışlarla yönetiyordum. Tabibim, meskenimi temizleme ve işimin gerektirdiği misyonları tamamlama ritüelimi bilhassa vurgulamıştı.

“DİL VE BAĞLANTI ZORLUKLARI BİR KENT EFSANESİYMİŞ”

Teşhisi kabul etmekte zorlandım. Otizm teşhisi almış danışanlarımın birçoğunun bilakis lisan konusunda epey güzeldim: Profesyonel olarak katiplik ve konuşma-dil patalogluğu yapıyor üniversitede müelliflik dersleri veriyordum. Lakin tabibim bu duruma şaşırmadı; benim üzere pek çok bayana teşhis koyduğunu, nörodiverjan şahısların lisan ve bağlantı marifetleri konusunda zorluk yaşamalarının bir kent efsanesi olduğunu söyledi.

Doktorum bana diğer beşerlerle bağ kurmayı nasıl öğrendiğime dair sorular sordu. Karşılık verdikçe vaktimin kıymetli bir kısmını insanları izleyip kopyalayarak, farklı ilgi tiplerine dair taleplerini ezberleyerek, yüz sözlerime ve beden dilime ait yorumlarına ahenk sağlayarak geçirdiğimi fark ettim.

Doktorum yumuşak bir tabirle, “Çok fazla çalışmışsınız. Birçok kişi bu kadar şey yapmak zorunda kalmıyor” dedi.

“GÖĞÜS GERDİĞİMİZ BU SERÜVEN İÇİN MİNNETARIM”

Artık teşhisimi kabul ettim ve ortadan geçen bir yılı bu teşhislerin benim üzere insanları nasıl etkilediğini öğrenmekle geçirdim. Dahası diğer nörodiverjan meslektaşlar ve arkadaşlar buldum kendime. İlaçlarım daha yumuşak bir biçimde odaklanmama yardım ediyor ve korkularımı azaltıyor.

Çevremin yardımıyla kendime dinlemeyi ve daha düzgün odaklanmayı öğretmenin yollarını keşfediyorum. Ortalıkta arı üzere vızıldayarak dolanmayı ve haddinden fazla işi tamamlamayı bıraktım. Artık vakit idarem konusunda çok daha güzel kararlar veriyorum ve yaptığım işlerden çok daha fazla keyif alıyorum.

Oğlumun yaşadığı zahmetler onun için ve ailemiz için zordu fakat göğüs gerdiğimiz bu serüven için minnettarım. Kendi düşünme biçimlerimizi yönetim etmeyi, beynimizin hayatımızı daha zorlayıcı hale getiren kısımlarını desteklemeyi ve güçlü yanlarımızı görmeyi öğreniyoruz.

Business Insider’ın “My son’s ADHD and autism diagnosis led to mine. At 37, I struggled to accept it at first.” başlıklı haberinden derlenmiştir.