Uzmanlar, yaklaşık 40 nanometre kalınlığındaki platin levhayı özel bir elektron mikroskobu yardımıyla saniyede 200 defa esnetti. Bu tekrar eden baskılar metallerde sıkça görülen bir hasar çeşidi olan “yorulma çatlakları”na yol açıyor. Lakin deney sırasında, oluşan bir çatlağın 40 dakika içinde zaten kapanmaya başladığı ve akabinde farklı bir istikamette tekrar çatladığı gözlemlendi.
Sandia Ulusal Laboratuvarları’ndan materyal bilimci Brad Boyce, yaşananları “Bunu birinci elden izlemek nitekim hayret vericiydi,” kelamlarıyla kıymetlendirdi. Boyce, bu olgunun araştırmanın beklenen bir sonucu olmadığını belirterek, “Doğru şartlarda metallerin mikroskobik ölçekte kendilerini uygunlaştırma yeteneğine sahip olduklarını doğrulamış olduk,” dedi.
Bu cins bir müşahede daha evvel hiç yapılmamış olsa da büsbütün sürpriz sayılmaz. Texas A&M Üniversitesi’nden Prof. Dr. Michael Demkowicz, 2013 yılında yaptığı çalışmada metallerin kendi kendini uygunlaştırma potansiyelini öngörmüştü. Son araştırmada da yer alan Demkowicz, bu kere gelişmiş bilgisayar modelleri kullanarak on yıl evvelki teorisinin deneyle birebir örtüştüğünü gösterdi.
Üstelik bu kendini onarma süreci oda sıcaklığında gerçekleşti. Çoklukla metallerin hal değiştirebilmesi için yüksek sıcaklıklara gereksinim duyulur. Fakat bu deney vakum ortamında gerçekleştirildiği için, birebir sürecin olağan hava şartlarında da gözlemlenip gözlemlenemeyeceği şimdi bilinmiyor.
Bilim insanları, bu olayın “soğuk kaynak” (cold welding) olarak bilinen bir süreçle ilgili olabileceğini düşünüyor. Olağanda metal yüzeyleri ortasında ince hava katmanları yahut kirler bu çeşit bir birleşmeyi pürüzler. Lakin vakum üzere saf ortamlarda, metal atomları birbirine gereğince yaklaşırsa yüzeyler adeta birbirine kaynayabilir.
“Umarım bu bulgu, araştırmacıların gereçlerin yanlışsız şartlar altında beklenmedik şeyler yapabileceğini düşünmesine yol açar,” diyen Demkowicz, yeni bir mühendislik çağının kapılarını aralayabilecek bu keşfin ehemmiyetine dikkat çekti.
Köprülerden telefonlara kadar her şeyin tamiri için harcanan vakit ve maliyet düşünüldüğünde, kendini onaran metallerin gelecekte ne kadar büyük fark yaratabileceğini iddia etmek bile güç.