İstanbul’dan kim ne bekliyor… Düğüm yarın çözülür mü?
Şubat 2022’den bu yana devam eden Ukrayna savaşını sona erdirmek için umut kapısı haline gelen İstanbul’daki direkt görüşmelerin başlamasına saatler kala tarafların nasıl bir masa kurulmasını istedikleri yavaş yavaş şekillenmeye başladı. Ukrayna ve Avrupalı müttefikleri 30 günlük kapsamlı ateşkesle paralel olarak yürütülmesini istedikleri direkt görüşmelerde, ülkenin toprak bütünlüğü ve egemenliğinin dikkate alınmasını istiyor. 30 günlük ateşkesin Ukrayna ordusuna “nefes aldırma” hedefi taşıdığını savunan Rusya tarafı, uzun vadeli bir yol haritasının peşinde. Son haftalarda Rusya üzerindeki baskıyı arttıracak açıklamalar yapan ABD, tarafların istekleri ortasında orta yol bularak muahede sağlama arayışında. Avrupa Birliği (AB) ise müzakere masasında sandalye istiyor.
UKRAYNA NE İSTİYOR?
Ukrayna tarafı Rusya ile İstanbul’daki müzakerelerin kapsamlı ateşkes ilanıyla ihtilafın milletlerarası hukuk çerçevesinde, ülkenin toprak bütünlüğü ve egemenliği dikkate alınarak görüşülmesini istiyor. Görüşmenin sonunda Rusya’nın karada, havada ve denizde 30 günlük kapsamlı ateşkes ilan etmeyi kabul etmemesi durumunda Rusya’nın barış istemeyen taraf olarak ilan edilmesini savunuyor. Ukrayna ayrıyeten savaşta Rusya tarafından ele geçirilen Kırım Yarımadası, Herson, Zaporojye, Lugansk ve Donetsk bölgelerinin süreksiz işgal altındaki topraklar tarifiyle tanım edilmesini, bu toprakların resmen Rusya’ya devredilmesini kabul etmiyor. Ukrayna ayrıyeten savaşın yarattığı yıkım nedeniyle Rusya’dan maddi ve manevi tazminat talebini masaya taşımak istiyor.
RUSYA’NIN KOŞULU ÇOK
Rusya tarafı müzakerelerin saklı yapılmasını ve alandaki askeri gerçekler dikkate alınarak yürütülmesini isteyen Rusya’nın en net talebi 2014’te ilhak ettiği Kırım ile 2022’de ilhak ettiği Lugansk, Donetsk, Zaparojye ve Herson bölgelerinin kendi toprağı olarak tanınması. Üç yıl ortadan sonra ikinci görüşme masasında tarafların bağlayıcı kararlar yerine Ukrayna’da kalıcı barışın sağlanması yolu haritasının çıkartılmasını istiyor. Rusya, 30 günlük kapsamlı ateşkes ilanı teklifinin Ukrayna tarafının uzlaşma niyetine ve Batı’nın silah vermemesine bağlı olacağını lisana getiriyor. Rus tarafı ayrıyeten şimdiki İstanbul görüşmesinin Mart 2022’de tekrar İstanbul’da yapılan Rusya-Ukrayna müzakerelerinin devamı olmasını istiyor. Rusya’nın bir başka talebiyse mutabakat haline getirilecek en son kararların savaşın tarafı Ukrayna yerine Rusya ile ABD ortasında kararlaştırılmasını savunuyor.
ABD’NİN EMELİ ‘BİR AN ÖNCE’ ANLAŞMA
ABD Başkanı Donald Trump, çözme kelamı verdiği Ukrayna krizinde artık sonuç görmek istiyor. İstanbul’da Trump’ı tatmin edecek birinci adım görüşmelerden kapsamlı ateşkes çıkması. Trump’ın Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff, masaya gelecek mevzularla ilgili Washington’ın bakışını dün özetledi. “Birinci ve en değerli bahis Rusya ile Ukrayna ortasında Rus işgali altındaki toprakların statüsünün netleştirilmesi” diyen Witkoff, “tarafların yine hudut çizmesi gerekecek” dedi. Rus denetimindeki Zaporojye Nükleer Santarlı’nın akıbeti, Ukrayna’nın Karadeniz’e özgür erişimi ve Ukrayna’da cephe çizgisinden geçen Dinyeper ırmağının kullanımı da ABD’nin krizin tahlilinde kritik gördüğü noktalar. Öte yandan Washington’ı temsilen Witkoff ve Trump’ın Ukrayna Temsilcisi Keith Kellogg’un İstanbul’a geleceği argüman edildi.
AVRUPA MASADA YER PEŞİNDE
SAVAŞIN başından bu yana Kiev idaresine finansal ve askeri yardım yapan müttefiki Avrupa Birliği de, mümkün bir barış mutabakatının Avrupa’yı direkt etkileyeceği gerekçesiyle Rusya, Ukrayna ve ABD’nin akabinde masadaki dördüncü aktör olmak istiyor. Lakin Moskova idaresi, AB’nin bu türlü bir statüyü hak etmediğini savunuyor. Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov son olarak, “Tamamen Ukrayna yanlısı davranan Avrupa ülkeleri objektif olmadıkları için müzakere masasında yer alamaz” açıklamasını yaptı.
ZELENSKİ TÜRKİYE’YE GELİYOR… ‘PUTİN’İ GETİRMEK İÇİN HER ŞEYİ YAPACAĞIZ’
İstanbul’da yarın yapılması planlanan Rusya-Ukrayna görüşmeleriyle ilgili en çok merak edilen konu, Rusya lideri Vladimir Putin’in gelip gelmeyeceği. Ukrayna önderi Volodimir Zelenski dün, “Putin’i İstanbul’a getirmek için her şeyi yapacağız” dedi. Bugün ya da yarın Türkiye’ye gelerek Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’la görüşeceğini söyleyen Zelenski, İstanbul’da ise Rus tarafından sırf Putin ile görüşeceğini, düşük düzeyli bir toplantıya katılmayacağını aktardı. Dün Putin’in İstanbul görüşmelerine iştiraki sorulduğunda karşılık vermeyen Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov ise, “Putin uygun gördüğü vakit İstanbul’a gidecek heyetin açıklanacağını” söyledi.
