İspanya’da elektrik kesintisi nedeniyle OHAL ilan edildi! OHAL (Olağanüstü Hal) nedir, ne anlama geliyor, hangi durumlarda ilan edilir?

İspanya, 28 Nisan 2025 tarihinde ülke genelinde yaşanan ve milyonlarca insanı etkileyen büyük çaplı elektrik kesintisi sonrası harika hal (OHAL) ilan etti. Başşehir Madrid’den Barselona’ya, Sevilla’dan Valencia’ya kadar geniş bir alanda tesirli olan kesinti, Portekiz’in Lizbon ve Porto üzere kentlerini Fransa’nın güneybatı bölgelerini de vurdu. İspanya’nın ulusal demiryolu şirketi Renfe, “tüm Ulusal Elektrik Şebekesi’nin kesildiğini” duyururken, havalimanları, metro sistemleri, trafik ışıkları ve hastaneler büyük bir kaosla karşı karşıya kaldı. Pekala, OHAL nedir, ne manaya gelir ve hangi durumlarda ilan edilir?

İSPANYA’DA ELEKTRİK KESİNTİSİ VE OHAL İLANI

28 Nisan 2025 günü saat 12:30 civarında (yerel saatle) başlayan elektrik kesintisi, İspanya’nın tamamını ve Portekiz’in büyük bir kısmını etkiledi. Kesinti, trafik ışıklarının durması, tren seferlerinin iptali, havalimanlarında uçuşların aksaması ve irtibat ağlarının çökmesiyle büyük bir kaosa yol açtı. İspanya’nın ulusal elektrik şebekesi operatörü Red Eléctrica, kesintinin “olağanüstü ve istisnai” olduğunu belirterek, tüm müşterilere elektrik tedarikinin yine sağlanmasının 6 ila 10 saat sürebileceğini duyurdu. Portekiz’in REN operatörü ise kesintinin, İspanya’daki yüksek tansiyon çizgilerinde “nadir bir atmosferik olay” nedeniyle meydana geldiğini açıkladı. Bu olay, sıcaklık değişimlerinin güç çizgilerinde titreşimlere yol açarak Avrupa elektrik şebekesinde senkronizasyon arızalarına neden olduğu biçiminde tanımlandı. İspanya İçişleri Bakanlığı, kesintilerin ardından olağanüstü hal ilan etti.

OHAL NEDİR, NE MANAYA GELİYOR?

Olağanüstü hal (OHAL), bir ülkenin karşılaştığı önemli ve inanılmaz durumlar nedeniyle olağan idare süreçlerinin yetersiz kaldığı hallerde, hükümetin süreksiz olarak geniş yetkilerle donatıldığı özel bir idare rejimidir. OHAL, kamu nizamını muhafaza, güvenliği sağlama ve krizle gayret üzere emellerle ilan edilir. Türkçe’de “olağanüstü hal” olarak bilinen bu kavram, İngilizce’de “state of emergency” yahut İspanyolca’da “estado de alarma” üzere tabirlerle söz edilir. OHAL, anayasal ve yasal çerçevede düzenlenir ve ekseriyetle hudutlu bir mühlet için uygulanır.

OHAL’in temel özellikleri şunlardır:

Geçici Yetkiler: Hükümet, olağanda sahip olmadığı kimi yetkilere (hareket kısıtlamaları, kaynaklara el koyma, özel kesimin koordinasyonu) süreksiz olarak sahip olur.

Kamu Nizamı Odaklı: Toplumsal kaosun önlenmesi, temel hizmetlerin devamı ve vatandaş güvenliği önceliklidir.

Hak Kısıtlamaları: Temel hak ve özgürlükler, anayasal çerçevede ve orantılı olarak kısıtlanabilir, lakin büsbütün askıya alınamaz.

Süre Sınırlaması: OHAL, makul bir müddet için ilan edilir ve uzatılması için çoklukla meclis onayı gerekir.

OHAL, demokratik ülkelerde anayasal bir sistem olarak tanımlanırken, otoriter rejimlerde berbata kullanılma riski taşıyabilir. Bu nedenle, OHAL’in kapsamı ve mühleti sıkı bir halde denetlenir.

OHAL HANGİ DURUMLARDA İLAN EDİLİR?

Doğal Afetler: Sarsıntı, sel, tsunami, orman yangını üzere tabiat olayları.

Terör ve Güvenlik Tehditleri: Terör atakları, darbe teşebbüsleri yahut iç isyanlar.

Kamu Sıhhati Krizleri: Pandemiler yahut salgın hastalıklar.

Altyapı Krizleri: Elektrik, su, irtibat yahut ulaşım üzere temel hizmetlerde büyük çaplı aksamalar.

Ekonomik Krizler: Finansal çöküş yahut hiperenflasyon üzere ekonomik tehditler.

Toplumsal Huzursuzluk: Kitlesel protestolar, grevler yahut toplumsal çatışmalar.