The New York Times’da bugün yayımlanan ve gazetenin Birleşmiş Milletler Ofis Şefi ve İran ve Orta Doğu haberlerinden sorumlu muhabiri Farnaz Fassihi’nin imzasını habere nazaran, İran Katar’daki ABD üssünü gaye alan füzeleri ateşlemeden evvel bir çıkış yolu arayışı içindeydi. Hatta İran Yüksek Ulusal Güvenlik Kurulu’nun dün sabah yaptığı fevkalâde toplantıda, ABD’nin saldırısına nasıl karşılık verileceği konuşuldu. İran altta kalmak istemiyordu.
NEDEN EL UDEYD ÜSSÜ SEÇİLDİ?
Ülkenin dini lideri Ayetullah Ali Hamaney de ABD’ye bir karşılık verilmesini emretti. Savaş planlarına vakıf olduğu belirtilen fakat isimleri açıklanmayan dört İranlı yetkilinin verdiği bilgiye nazaran Hamaney, ABD’ye verilecek karşılığın aşikâr hudutlar içinde kalmasını ve böylelikle ABD’yle topyekûn bir savaşa girmekten kaçınılmasını istedi. Yetkililer İran’ın bölgedeki bir Amerikan gayesini vurmak istediğini lakin ABD’den gelecek yeni atakları da önlemek istediğini vurguladı.
Gazeteye konuşan iki İhtilal Muhafızları üyesi de El Udeyd Hava Üssü’nün iki sebeple vurulduğunu belirtti. Birinci sebep buranın bölgedeki en büyük Amerikan üssü olması ve hafta sonu düzenlenen B-2 ataklarının uyumunda bu üssün kullanıldığına inanılması, ikinci sebep ise Katar İran’ın yakın bir müttefiki olduğundan, hasarın nispeten minimumda tutulabileceğinin düşünülmesiydi.
Trump, mayıs ortasında El Udeyd Hava Üssü’nde vazife yapan ABD askerlerini ziyaret etmişti
“VUR KAÇ ÇAĞI SONA ERMİŞTİR” DEDİLER AMA…
Habere nazaran, taarruzdan birkaç saat evvel İran, ortacılar yoluyla kısa müddet içinde bir akın düzenleneceği iletisini Katar’a yolladı. Katar’ın hava alanı kapatıldı ve Amerikalılar bilgilendirildi.
Tahran idaresi saldırıyı kamuoyuna “Amerikalıların İran’a saldırmasının bedeli” olarak sundu. İran Silahlı Kuvvetleri sözcüsü kameraların karşısına çıkarak, saldırıyı İhtilal Muhafızları’nın gerçekleştirdiğini belirtti ve “Düşmanlarımızı uyarıyoruz: Vur kaç çağı sona ermiştir” diye konuştu. İran devlet televizyonunda yapılan yayınlarda da İran’ın emperyalist güçlere karşı aldığı zaferden övgüyle bahsedildi.
Ancak dört İranlı yetkilinin dediğine nazaran, perde ardında İranlı önderler bu hudutlu taarruzun ve evvelden yapılmış olan ikazın Lider Trump’ı geri adım atmaya ikna edeceğini umuyordu. Çünkü Trump’ın geri adım atması halinde İran da birebirini yapabilecekti.
İranlı yetkililer ayrıyeten Washington’ın İsrail’e İran’a yönelik akınlarını sonlandırma baskısı yapabileceğini de ümit ediyordu. (Tahran halkından alınan bilgiye nazaran, İsrail akınları dün gece devam ediyordu.)
Bu arşiv imgesi İsrail’in 18 Haziran’da Tahran’a düzenlediği taarruzun sonrasına ait
TRUMP’TAN İRAN’A TEŞEKKÜR
Yetkililerden biri, Katar’daki Amerikan üssüne akın öncesinde planın, hiçbir Amerikan askerinin öldürülmemesi olduğunu vurguladı. Çünkü üste yaşanacak rastgele bir can kaybının Amerikalıların da karşılık vermesine yol açarak yeni bir atak döngüsünü başlatabileceğinden endişeleniliyordu.
Görünen o ki planlar işledi. Hücumun akabinde Trump’ın yaptığı açıklamada İran’ın ateşlediği 14 füzeden 13’ünün düşürüldüğü, rastgele bir can kaybı ya da yaralanma olayı yaşanmadığı ve hasarın minimumda olduğu vurgulandı.
Hatta Trump, dikkat çeken bir açıklama yaparak İran’a “erken ihtar verdikleri için” teşekkür etti ve bu sayede can kaybı yaşanmadığını belirtti. Trump, “‘Sistem’lerindeki her şeyi attılar ve umuyorum bundan sonra NEFRET olmayacak” tabirlerini kullandı. Kısa mühlet sonra da Trump, İran ve İsrail ortasında bir ateşkesin yakın olduğunu duyurdu.
HERKESİN ZAFERİ Mİ OLACAK?
Uluslararası Kriz Kümesi’nin İran ünitesinin yöneticisi Ali Vaez, ateşkesin faal bir biçimde hayata geçirilmesinin üç taraf için de zafer ilan etme ve hem bölge hem de ötesi için ağır sonuçlar doğurabilecek daha büyük bir çatışmanın içine düşme riskini ortadan kaldırabileceğini vurguladı.
Vaez, “ABD İran’ın nükleer programına sekte vurduğunu söyleyebilir. İsrail, bölgedeki düşmanı İran’ı zayıflattığını söyleyebilir. İran da savaştan sağ çıktığını ve çok daha kuvvetli askeri güçlere karşı direnebildiğini söyleyebilir” tabirlerini kullandı.
İRANLILAR SAVAŞI UZATMAK İSTEMİYORDU
İsrail-İran savaşı geçmişte kırmızı çizgi olarak kabul edilen birçok şeyin yaşanmasına sahne oldu. Lakin The New York Times’a nazaran, İran savaşın daha fazla uzamasını istemiyordu.
İranlıların birçok savaşı ülkelerine yönelik bir hücum olarak kınarken savaşın ekonomik tesirleri de ülkede hayatı olumsuz etkilemeye başladı. Ulusal Kalkınma Partisi’nin başkanı Sadık Nevruzi, geçtiğimiz günlerde Tahran’da yaptığı açıklamada, “Ülkemizin bu savaşı sürdürecek kapasitesi yok. İktisatta problemlerimiz var, kamuoyunun dayanağını sürdürmekte meselelerimiz var. İsrail ve İran’ın sahip olduğu askeri ve teknolojik kapasiteye sahip değiliz” kelamlarıyla bu duruma dikkat çekti.
Devrim Muhafızları’na yakın isimlerden bile savaşı sonlandırma davetleri gelmeye başladı. İhtilal Muhafızları’na yakınlığıyla bilinen siyasi analist Kerim Caferi, toplumsal medya hesabından yaptığı paylaşımda, İran’ın İsrail’le savaşına odaklanması ABD’yle savaşa girmemesi gerektiğini yazdı. Caferi “İran’ın şu an istemediği tek şey sonuçları göz önüne alınmadan geniş çaplı çok cepheli bir savaşa girilmesidir” dedi.
BUNDAN SONRA NE OLACAK?
Peki bundan sonra ne olacak? Dünya rahat bir nefes alabilecek mi?
ABD’nin B-2’lerle tesisleri vurmasına rağmen Batılı yetkililer, İran’ın uranyum stoklarının akıbetinin ne olduğundan emin değil. “İran’ın uranyumu daha fazla zenginleştirme kapasitesi var mı? Çatışmalar devam edecek mi yoksa taraflar müzakere masasına dönecek mi?” üzere sorular da şimdi karşılıksız.
Son olarak dün akşam İran’ın El Udeyd Hava Üssü’nü vurmasının ardından konuşan Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi, ülkesine karşı yürütülen savaşın gayelerine ulaşamadığını belirtti. Erakçi, “Hasar vermediler demiyorum, evet, hasar verdiler. Ancak bizi tüm nükleer kapasitemizden yoksun bırakma emellerine yahut öbür hedeflerine ulaşamadılar” dedi.