Son yıllarda güneşten esirgeyici kremlerin içeriğiyle ilgili tasalarımız arttı. Kimyasal filtreler üzerine yapılan araştırmalar birtakım eserlerin hem insan sıhhatine hem de tabiata ziyan verdiğini öne sürüyor. Bir de D vitamini konusu var. Uzmanlara nazaran güneşten koruyucular D vitamini sentezini azaltabiliyor. Güneşten kollayıcı krem sürülen bölgelerden bedenimiz
D vitamini alamıyor. D vitamini eksikliğinin de kolon, göğüs ve prostat kanseri riskini arttırdığından bahsediliyor. Ve öbür yandan da güneşin ziyanlı tesirlerinden korunmazsak cilt kanserine yakalanacağımızdan korkuyoruz. Başımız karışık, biz de aklımıza takılanları dermatoloji uzmanlarına, Memorial Ataşehir Hastanesi’nden Prof. Dr. Güldehan Atış, Koç Üniversitesi Hastanesi’nden Doç. Dr. Esra Saraç ve Liv Hospital’dan Uzm. Dr. Günay Mamadova’yla konuştuk.
Prof. Dr. Güldehan Atış’a nazaran Türkiye’de cilt kanseri hadiseleri son yıllarda artış gösteriyor. En sık açık ciltliler, çok güneşe maruz kalanlar, sık sık güneş yanığı yaşayanlar, solaryum kullananlar, çok sayıda bene sahip olanlar, bağışıklık sistemi baskılanmış bireyler, yaşlılar ve arsenik üzere birtakım kimyasallara maruz kalanlarda görülüyor. Atış’a nazaran şunlara dikkat etmek gerekiyor: “Asimetrik, hudutları sistemsiz, birden fazla renk içeren ve vakit içinde değişim gösteren benler en kıymetli cilt kanseri olan melanomun habercisi olabilir. Ayrıyeten güzelleşmeyen yaralar, yeni oluşan cilt lezyonları, daha evvel var olan bende kaşıntı, kanama yahut ağrı da birer bulgu olabilir.”
Atış cilt kanserlerinin farklı cinslere
ayrıldığını anlatıyor: “Bazal hücreli karsinom yavaş büyüyor ve nadiren etraf dokulara ve uzak organlara yayılıyor. Skuamöz hücreli karsinom daha agresif, etraf dokulara ve lenf bezlerine yayılabiliyor. En tehlikelisiyse melanom. Ekseriyetle beni taklit eden koyu lekeler halinde başlıyor. Süratle lenf düğümlerine ve iç organlara metastaz yapabiliyor. Erken evrede tespit edilirse tedavi talihi yüksek.”
Güneşten kollayıcı kremlerin içindeki unsurlarla ilgili tasalarımızı paylaştığımızda Doç. Dr. Esra Saraç şunları söylüyor: “Güneş kremlerinin ultraviyole ışınlarına bağlı yanıkları ve DNA hasarını önlediğine, deri kanseri gelişim riskini azalttığına, cilt yaşlanması ve lekelenmesi üzere kozmetik meselelerden koruduğuna dair birçok bilimsel data mevcut. Bununla bir arada güneş kremlerinin içindeki oksibenzon, oktinoksat, oktokrilen, homosalat üzere kimi kimyasal unsurların insan sıhhati ve tabiat üzerindeki potansiyel ziyanları da tartışılıyor. Çinko oksit ve titanyumdioksit üzere mineral filtreli güneşten hami kremler daha inançlı.”
‘Kâr ziyan oranına bakmalı’
Üç uzmanımızın da hemfikir olduğu mevzu; güneşten gözetici krem, aktiflik müddeti boyunca uygulandığı bölgede D vi-
tamini sentezini kısmen yahut büsbütün azaltabiliyor. Prof. Dr. Güldehan Atış’a nazaran son vakitlerde D vitamini eksikliği kolon, göğüs ve prostat kanseri gelişme riskiyle ilişkilendiriliyor. Fakat Atış şunu ekliyor: “Güneşten koruyucular bir ölçü D vitamini sentezini azaltabilir fakat güneşin ziyanlı ışınlarının neden olduğu deri kanserleri gelişimini engellediği de göz gerisi edilemez.”
Uzm. Dr. Günay Mamadova da “Günde 15-20 dakika kol-bacak güneşlenmesi kâfi D vitamini üretimini sağlar. D vitamini eksikliği kanser riskini arttırsa da denetimsiz UV maruziyetinin direkt kanserojen tesiri çok daha yüksek. D vitaminini dışarıdan alınan desteklerle dengelemek en mantıklı yaklaşımdır. Kâr ziyan oranı olarak bakmak gerekir. Araştırmalar cilt kanseri riskinin D vitamini eksikliğinin teorik kanser riskinden çok daha yüksek bir tehdit olduğunu gösteriyor. Bu yüzden güneş kremleriyle cilt kanserinden korunmayı önceliklendirin. Kremleri ince bir katman halinde sürmek yeterli” diyor.
Mamadova cilt kanseri tedavisiyle ilgili gelişmelerden de bahsediyor: “İmmünoterapi ve BRAF inhibitörlü akıllı ilaçlar melanom tipi cilt kanserlerinde ihtilal yarattı. Gen terapileri şimdi erken kademede lakin umut vaat ediyor.”
Esmerler daha mı şanslı?
Doç. Dr. Esra Saraç’a göre bu sorunun yanıtı “Evet”. Sebeplerini de şöyle anlatıyor: “Cildimize koyu renk tonunu veren unsur, melanosit ismi verilen hücrelerde sentezlenen melanin pigmentidir. Güneşten gelen ultraviyole ışınları hem melanom hem de öteki deri kanserlerinin gelişimi için en kıymetli risk faktörüdür. Melanin pigmenti, güneşten gelen ultraviyole ışınlarına karşı deriyi korur. Esmerlerde melanin üretimi daha fazla olduğu için güneşin ziyanlı tesirlerine karşı da daha korunaklılar. Lakin esmerler açık derililere nazaran daha sıkıntı yansalar da onların da güneşin ziyanlı ışınlarından korunması gerekir.”
‘İlerleyen yaşlarda destek alınabilir’
Prof. Dr. Güldehan Atış
“İlerleyen yaşlarda ne kadar güneşe maruz kalınırsa kalınsın deride D vitamini sentezi kapasitesinde azalma olduğundan, kâfi
D vitamini sentezlenemez. Gerekli durumlarda hastalarımızın destek almaları daha uygun bir yaklaşım olacaktır.”