Husiler kimdir, hangi ülkenin? soruları Ortadoğu’daki gelişmeler ile gündeme geldi. Yemen’in kuzeyindeki Sada kentinde 1990’larda Mümin Gençler Hareketi olarak kurulan ve daha sonra Ensarullah Cemaati ismini alan Husiler, ülkede devam eden iç savaşta Eylül 2014’ten bu yana başşehir Sana başta olmak üzere Yemen’in değerli bir kısmını elinde bulunduruyor.
HUSİLER KİMDİR?
Husiler Husi hareketi yahut resmî ismiyle Ensarullah Yemen’de ortaya çıkan Zeydi Şii İslamcı bir siyasi ve askerî örgüttür. Yüklü olarak Zeydi Şiilerden oluşmakta ve önder takımı büyük ölçüde Husi kabilesinden gelmektedir.
HUSİLER NASIL KURULDU?
Yemen’de, Şiiliğin Sünniliğe en yakın kolu sayılan ve bir vakitler Yemen’i yöneten Zeydi mezhebine mensup kesim içinde şekillenmeye başlayan Husiler, siyasi bir hareket olarak 1992’de Hüseyin Bedreddin el-Husi tarafından kuruldu.
Hüseyin el-Husi, manevî önderliğini babası Bedreddin el-Husi’nin yaptığı Mümin Gençler Cemaati’ni Ensarullah Hareketi ismiyle siyasi ve silahlı bir harekete dönüştürdüğü 2004 yılına kadar yönetti.
Husiler ile Yemen hükümeti ortasında birinci savaş, Yemen hükümetinin 2004’te Sada’daki sonlu çatışmalarda 3 askerin öldürülmesinden Husileri sorumlu tutmasıyla çıktı ve 2010 yılında taraflar ortasında varılan ateşkesle sona erdi.Halen uluslarası kamuoyu tarafından tanınan Aden merkezli Yemen hükümeti, Husileri, “Lübnan Hizbullahı’na ve İran’a bağlı olmakla ve 1962’ye kadar yüzyıllar boyunca kuzey Yemen’de iktidar olan Zeydi İmamlık sistemini yine kurmaya” çalışmakla suçluyor. Husiler ise bu suçlamaları ve hükümetin meşruiyetini reddederek hükümeti “ABD ve Suudi Arabistan’ın kuklası olmakla” itham ediyor.
İran tarafından destekleniyor
Ensarullah Cemaatini, Hüseyin Bedreddin el-Husi’nin 2004’te Yemen ordusu tarafından Sada’da öldürülmesinden bu yana kardeşi Abdülmelik el-Husi yönetiyor.
Kurucusu Husi’nin ismine nispeten “Husiler” olarak anılan Ensarullah Cemaatinin en bariz ve kıymetli destekçisi ise İran.
İran tarafından mali ve askeri olarak desteklenen Husiler, 2004’ten 2010’a kadar hükümet güçleriyle savaşırken, Arap Baharı’nın en değerli ülkelerinden biri olan Yemen’de Cumhurbaşkanı Ali Abdullah Salih’in 2012’de devrilmesinin akabinde ülkedeki nüfuzunu güçlendirmeyi başardı.
Uzun süren halk hareketi sonrası Yemen’de bir türlü istikrar sağlanamaması sonucu bir hükümet krizi oluşmuş, Husiler de başşehir Sana başta olmak üzere ülkenin kıymetli bir kısmını ele geçirmişti.
Yaklaşık 10 yıl süren iç savaş
İran takviyeli Husiler, Eylül 2014’ten bu yana başşehir Sana ve birtakım bölgelerin kontrolünü elinde bulunduruyor. Suudi Arabistan öncülüğündeki koalisyon güçleri ise Mart 2015’ten itibaren Husilere karşı Yemen hükümetine takviye veriyor.
Devrik önder Ali Abdullah Salih’in akabinde Cumhurbaşkanı olan Abdurabbu Mansur Hadi’nin gittiği Suudi Arabistan’ın öncülüğünde kurulan ve 10 ülkeden oluşan Arap Koalisyonu güçleri Mart 2015’te Husilere karşı operasyon başlatmış ve legal hükümete takviye vermişti.
Ülkede büyük bir insani trajediye yol açan ve yıllar süren iç savaşın akabinde Suudi Arabistanlı yetkililer, Umman’ın arabuluculuğuyla birinci defa 9 Nisan 2023’te Sana’da Husilerle bir ortaya geldi.
Eylül 2023’te Suudi Arabistan’da Husiler ile Suudi yetkililer ortasında barış sürecini destekleyen bir yol haritasının geliştirilmesi ve Yemen’deki iç savaşın sona erdirilmesi hedefiyle 5 gün süren görüşmeler başlatılmıştı.
Kızıldeniz’de Husiler’in eylemleri
İran’ın desteklediği Yemen’deki Husiler, İsrail’in Gazze’deki hücumlarına reaksiyon gerekçesiyle 31 Ekim’den bu yana Yemen açıklarında İsrailli şirketlere bağlı olduğunu söyledikleri ticari gemilere el koymaya ve kimilerine da dron ve füzelerle taarruzlar düzenlemeye başladı.
ABD güçleri bu süreçte birçok kere Yemen’den atılan füze ve kamikaze dronları düşürdüğünü duyurdu.
Husilerin aksiyonlarının akabinde çok sayıda gemicilik şirketi, Kızıldeniz’deki seferlerini durdurma kararı aldı.
ABD, global deniz ticareti güvenliğinin tehlikeye girdiği gerekçesiyle 18 Aralık’ta bir küme ülkenin iştirakiyle Husi güçlere karşı “Refah Muhafızı Operasyonu” isminde çok uluslu “deniz vazife gücü” oluşturulduğunu duyurdu.
Kızıldeniz’de 31 Aralık’ta İsrail’le ilişkili gemiyi ele geçirmeye çalışan Husilere ilişkin 3 hız teknesi ABD helikopterleri tarafından ateş altına alındı.
Husiler, 10 Ocak’ta da İsrail’e dayanak olduğu gerekçesiyle Kızıldeniz’de ABD’ye ilişkin bir geminin füze ve kamikaze dronlarla amaç alındığını duyurdu.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu (BMGK), 11 Ocak’ta ABD ve Japonya tarafından sunulan ve Husilerin Kızıldeniz’deki hücumlarının hemen sonlandırılmasını talep eden karar tasarısını kabul etti.
Akdeniz’i Kızıldeniz’e bağlayarak Avrupa ile Asya ortasındaki en kısa rotayı sunan Süveyş Kanalı üzerinden global ticaretin yaklaşık yüzde 12’si yapılıyor.