Sahte bal gerçek bir sorun ve birçok eser glikoz şurubu, yüksek fruktozlu mısır şurubu yahut başka ucuz tatlandırıcılarla şişirilmiş durumda.
– Gerçek balın bizim için güzel olduğunu biliyoruz ancak bu ‘iyi’ tam olarak nedir?
– Bal sıhhatimiz için hangi yararlar sağlıyor?
– Kıymetli olan bal nitekim başkalarından daha mı sağlıklı?
– Balın sahtesini nasıl ayırt edebilirsiniz?
Uzmanlar bal hakkında merak edilen tüm noktaları ayrıntı detay anlattı.
BALIN SIHHATE YARARLARI NELERDİR?
Kalp sıhhatini koruyor
The Telegraph’a konuşan Beslenme Uzmanı Julie Gough, “Bal, kan basıncını düşürmeye ve kalp ritmini düzenlemeye yardımcı olabilir; bunlar da daha düzgün kardiyovasküler sıhhate katkıda bulunan faktörlerdir” dedi.
Küçük çalışmalar balın kolesterol düzeylerini güzelleştirebileceğini ve bunun da kalp hastalığı riskini azaltabileceğini gösteriyor. Farklı bir araştırma, bal peteğinin kalp sıhhatini daha da destekleyebileceğini, zira içerdiği balmumunun da kolesterolü düşürmeye yardımcı olabileceğini öne sürüyor.
Beslenme uzmanı Rob Hobson, bunun balda bulunan ve oksidatif gerilimi ve iltihabı azaltmaya yardımcı olabilecek doğal antioksidanlar olan polifenollerden kaynaklanabileceğini, bunların her ikisinin de kalp hastalıklarında rol oynadığını söyledi ve ekledi:
“Bununla birlikte, genel ispatlar karışıktır ve rastgele bir tesir en âlâ ihtimalle mütevazıdır. Kardiyovasküler sıhhati desteklemek için en düzgün yaklaşım, bütün besinler açısından güçlü bir beslenme, nizamlı antrenman ve öteki kanıtlanmış ömür stili stratejileridir.”
Öksürük ve soğuk algınlığını hafifletiyor
Balın, sıkıntılı öksürükleri tedavi etmek üzere birtakım tıbbi yararları olduğu biliniyor. Oxford Üniversitesi’ndeki araştırmacılar tarafından yapılan bir incelemede, balın tek başına yahut çaya karıştırılarak öksürük ve soğuk algınlığının şiddetini, sıklığını ve mühletini olağan tedavilere (antihistaminikler, öksürük şurupları ve anti-enflamatuarlar gibi) kıyasla azalttığı bulundu.
Gough, “Balın koyu kıvamı boğazı kaplayarak tahrişi azaltıyor ve öksürük için anında rahatlama sağlıyor” diye açıkladı.
Çalışma balın bir tedavi olduğunu kanıtlamasa da bilim insanları bir uzmana gitmeden evvel teneffüs semptomlarını balla hafifletmeyi denemeyi tavsiye etti.
Bağışıklık sıhhatini güçlendiriyor
Bal, oksidatif gerilimi ve iltihabı azaltmaya yardımcı olan doğal antioksidanlar olan polifenoller ve flavonoidler içeriyor.
Laboratuvar çalışmaları, balın, bilhassa de manuka çeşitlerinin, bağışıklık hücrelerinin aktivitesini artırarak bağışıklık sistemini güçlendirebileceğini gösteriyor lakin bu etkiyi doğrulamak için daha fazla insan deneyi gerekli.
Hobson, “Manuka balı, metilglioksal (MGO) içeriği nedeniyle antimikrobiyal özelliklere sahiptir ve bu da enfeksiyonlarla savaşmaya yardımcı olabilir” dedi.
Bağırsak sıhhatini artırıyor
İyi bir bağırsak sıhhati genel sıhhatimizin anahtarıdır. Sağlıklı bir bağırsak astarı, ziyanlı bakterilerin yahut patojenlerin bedene girmesini ve bağışıklık hücresi aktivitesini uyarmasını önler. İşte bu noktada bal bir rol oynayabilir. Bağırsaklarımızdaki bifidobacterium ve lactobacilli üzere faydalı bakterileri besleyen prebiyotikler içerir ve bunlar bağışıklık düzenlemesinde kıymetli bir rol oynar.
Yara güzelleşmesini hızlandırıyor
Balın yara ve yanıkların güzelleşmesine yardımcı olduğu biliniyor. Auckland Üniversitesi’nde yapılan bir inceleme, tatlı unsurun bu yaraları gazlı bez ve keten üzere gereçlerden yapılan klâsik pansumanlardan daha süratli güzelleştirebileceğini gösterdi.
Her bir çorba kaşığı bal (15 g) yaklaşık 46 kalori içeriyor. Yağ, doymuş yağ ve tuz içermemekle birlikte lif de içermiyor ve 11,5 g ile neredeyse büsbütün şekerden oluşuyor.
Ayrıca eser ölçüde B6 vitamini, C vitamini, magnezyum, kalsiyum ve çinko içeriyor lakin düzgün bir vitamin ve mineral kaynağı olarak kabul edilmesi için gereğince yüksek dozlarda değildir.
BESLENME UZMANLARINA NAZARAN EN UYGUN BALLAR SIRALAMASI
1- Manuka balı
Gough, “Manuka balı, en sağlıklı olduğu klinik çalışmalarla desteklenen bir bal çeşididir. Bunun nedeni, enfeksiyonlarla savaşmaya ve sağlıklı bir bağışıklık reaksiyonunu sürdürmeye yardımcı olabilecek güçlü antibakteriyel etkileridir” dedi.
Her bir kavanoz manuka balının eşsiz bir manuka faktörü (UMF) yahut metilglioksal (MGO) derecesi olmalıdır; daha yüksek bir sayı daha güçlü bir antibakteriyel tesire sahip olduğunu gösterir.
2- Pastörize edilmemiş bal ya da ham bal
Gough, “Bazen ham bal olarak da isimlendirilen pastörize edilmemiş bal, direkt kovandan çıkan işlenmemiş ve pastörize edilmemiş baldır. Enzimleri, antioksidanları ve besin hususlarını koruduğu için doğal ve sağlıklı bir seçimdir. Lakin ham bal pastörizasyon sırasında öldürülmediği için ziyanlı bakteriler içerebilir ve bu da bilhassa çocuklar için riskli olabilir” diye konuştu.
3- Akasya balı
Akasya balı, kara çekirge yahut yalancı akasya ağacı olarak bilinen bir çiçeğin nektarından elde edilir. Klâsik baldan çok daha açık renkli, neredeyse şeffaf ve daha hafif bir tada sahiptir. Klasik baldan daha uzun mühlet sıvı halde kalıyor ve çok daha yavaş kristalleşiyor, bu da onu daha tanınan yapıyor lakin klâsik bal tiplerinden daha değerli olabiliyor.
4- Organik bal
Besin pahası ve saflık sizin için kıymetliyse, asgarî sürece nedeniyle daha fazla besin, enzim ve polen tuttuğu için ham bal daha üstündür. Bununla birlikte, kimyasal içermeyen üretim kıymetliyse, organik bal pestisit maruziyeti ve organik tarımı destekleme konusunda tasa duyanlar için ülküdür.
Gough, “Hem ham hem de organik bal bulabilirseniz en uygununu elde edersiniz” dedi.
5- Süpermarket balı
Gough’a nazaran, daha ucuz olan süpermarket balları ekseriyetle yüksek oranda işleniyor ve bu da balı besinsel açıdan daha kalitesiz hale getiriyor.
Market ballarının tıpkı vakitte çok işlenmiş ve pastörize edilmiş (ısıl süreç görmüş) olma ihtimali de var; bu, besin hususlarını öldüren bir süreçtir ve pestisit ve katkı hususlarından arındırılmış olmayabilir. Bununla birlikte, sıhhat yararlarından yararlanma talihinizi artırmak için daha koyu renkli bal çeşitlerini tercih edin.
BAL ŞEKERDEN DAHA MI DÜZGÜNDÜR?
Bal, sıhhat özellikleri nedeniyle şeker yerine daha besleyici bir alternatif olarak lanse edilse de uzmanlar çoka kaçılmaması konusunda uyarıyor zira bal hala hür şeker olarak sayılıyor ve fazla özgür şeker de kilo alımına ve diş çürümesine katkıda bulunabileceği manasına geliyor.
Gough, “Bal temel olarak şekerlerden (glikoz ve fruktoz) yapılır. Daha rafine şekerlerin sahip olmadığı yararlara sahip olsa da kan şekeri düzeylerini yükseltme konusunda emsal bir tesire sahiptir” dedi.
Hobson ise ekledi: “Bal, az ölçüde vitamin, mineral, flavonoidler ve fenolik asitler üzere antioksidanlar içerdiğinden, olağan şekerden kimi farklılıkları vardır, bu da sıhhat açısından kimi yararlar sağlar. Bununla birlikte, bu bileşiklerin konsantrasyonları çok küçük olduğundan, kıymetli bir yarar elde etmek için tüketmeniz gereken bal ölçüsü, bu süreçte çok fazla şeker tüketmek manasına gelebilir. Fakat bal, protein açısından güçlü besinler, lif ve sağlıklı yağlar içeren istikrarlı bir öğüne dahil edilirse kan şekeri üzerindeki tesirini hafifletmeye yardımcı olabilir.”
Gough ayrıyeten, balın tadı şekerden daha tatlı olduğundan, tıpkı tadı elde etmek için şekerden daha az bal kullanabileceğinizi ve bu durumda sağlıklı bir takas olabileceğini de belirtti.
SAHTE BAL NEDİR VE NASIL ANLAŞILIR?
Bal çok talep gördüğü için, saf bala şuruplar ve ucuz katkı unsurları eklenerek seyreltilebiliyor. Bu da balı sahtekarlığa karşı savunmasız hale getiriyor.
Süpermarketten bal satın alıyorsanız, çoklukla daha açık olanlara kıyasla daha yüksek antioksidan içeriğine sahip olan koyu renk bal çeşitlerini tercih edin ve alabileceğiniz en kıymetli versiyonu satın alın.
İşte uzmanlara nazaran gerçek balın nasıl satın alınacağına dair birtakım ipuçları:
Etiketi okuyun: Glikoz, mısır şurubu yahut tatlandırıcı eklenmiş eserlerden kaçının ve ‘saf’ ve ‘filtrelenmemiş’ üzere sözleri denetim edin.
Kristalleşme: Gerçek bal, bilhassa soğuk havalarda vakitle kristalleşme eğilimi gösterirken, uydurma bal ekseriyetle akıcı kalır. Lakin kimi gerçek bal çeşitleri daha yavaş kristalleşir, bu nedenle bu kusursuz bir test değildir.
Sertifikaları denetim edin: UMF (manuka için) yahut organik sertifikalar üzere işaretleri arayın.
Kaynak şeffaflığı: Balın nereden geldiğini açıkça belirten markaları seçin.
BAL HERKES İÇİN YETERLİ MİDİR?
Hobson, “Bal, bebek botulizmi riski nedeniyle bir yaşın altındaki bebeklere asla verilmemelidir. Botulizm, toprakta ve tozda yaşayan ve bala bulaşabilen Clostridium botulinum bakterisinin tüketilmesinden kaynaklanan önemli bir hastalıktır” dedi ve ekledi:
“Tip 2 diyabet hastaları, kan şekeri düzeylerinin yükselmesine neden olabileceği için beslenmelerine rutin olarak bal eklememelidir. Dikkatli tüketmeli ve şeker üzere öbür tatlandırıcılar üzere davranmalıdırlar.”
Gough da arılara, arı polenine yahut bala alerjisi olanların, tüketmeleri halinde alerjik tepki yaşayabilecekleri için baldan kaçınmaları gerektiğini söyşedi.
BAL SİZİN İÇİN GÜZEL Mİ?
Gough, “Bal, ölçülü tüketildiğinde ekseriyetle sıhhat için güzel kabul edilir” dedi ve şu bilgileri verdi:
— Bunun nedeni antioksidanlar, vitaminler ve mineraller içermesi, boğaz ağrılarını yatıştırması, öksürüğü bastırması ve antimikrobiyal özelliklere sahip olmasıdır.
— Fakat yeniden de bir şekerdir ve kan şekerinin yükselmesini ve kilo alımını önlemek için az ölçüde tüketilmelidir.
— Resmi tavsiye, günde 30 gramdan fazla özgür şeker tüketilmemesi istikametindedir. Bu da üç yemek kaşığı balın önerilen ölçünün üzerine çıkacağı manasına geliyor.
KRİSTALİZE BAL YEMEK İNANÇLI MİDİR?
Gough bu soruya, “Evet, kristalize bal yemek büsbütün inançlıdır. Kristalizasyon süreci doğaldır ve balın kalitesini ya da besin kıymetini etkilemez. Sıvı haline geri döndürmek için bal kavanozunu su dolu bir kabın içerinde yavaşça ısıtabilirsiniz. Lakin yararlı enzimleri yok edebileceği için çok ısıtmaktan kaçının” yanıtını verdi.