HAMANEY KİMDİR? İran siyasetinin en etkili ismi: Ayetullah Ali Hamaney’in siyasi hayatı ve biyografisi!
Trump’un Hamaney’e suiast planını engellediği istikametindeki iddiasıda bulundu. Ravid’e konuşan ABD’li yetkili, “ABD Lideri Trump’ın, İsrail’in İran lideri Hamaney’e suikast yapma ihtimaline açık bir formda karşı çıktığını” tez etti. Başka yandan Hamaney’e suikast düzenleyebileceklerini ima eden Netanyahu, “Planlarımızı kamuoyu önünde detaylandırmayacağım ancak ne gerekiyorsa yapacağız.” tabirlerini kullandı. Açıklamaların akabinde Hamaney kimdir? sorusu gündeme geldi.
HAMANEY KİMDİR?
İran lideri Ali Hameney 19 Nisan 1939’da Meşhed kentinde dünyaya geldi. Babası Ayetullah Seyyid Cevad Hüseyni Hamaney İran Azerbaycanı olarak bilinen bölgeli, annesi Hatice Mirdamadi ise Yezdlidir.
Dini bilimleri öğrenmeye Meşhed kentinde başladı. Daha sonra 2 yıl Necef’te, 6 yıl Kum’da okudu. Meşhed’de Ayetullah Milani’nin fıkhın harici derslerine katıldı. Daha sonralar tekrar Kum’a döndü. Burada Ayetullah Humeyni’nin fıkıh ve yöntem derslerine, Ayetullah Burucerdi ve Allame Tabatabai’nin ideoloji derslerine katıldı. Ayetullah Burucerdi ve Ayetullah Şahrudi’nin yanında içtihada ulaştı.
SİYASETE GİRİŞİ
1963 yılında Ayetullah Ruhullah Humeyni önderliğindeki İslami Hareket’e katıldı. 1977 yılında İran Şahı Muhammed İstek Pehlevi tarafından sürgüne gönderilmek istense de mensubu olduğu İslami Hareket’in büyümesi üzerine sürgüne gönderilmedi ve Meşhed kentine geri döndü.
İran İslam İhtilali’nin gerçekleşmesi ve Ayetullah Humeyni’nin sürgünden dönmesi üzerine İslam İnkılabı Yüksek Şurası üyeliğine atandı. Bu vazife üzerine Meşhed’den Tahran’a geldi.
1979 yılında İran Savunma Bakan Yardımcısı oldu. Aynı yıl Tahran vekili olarak İslami Şûra Meclisi’ne seçildi. 1980 yılında Humeyni tarafından İran Yüksek Savunma Şurası üyeliğine atandı.
İran-Irak Savaşı’nda vazife aldı. 27 Haziran 1981 tarihinde Ebuzer Mescidi’ne yapılan bombalı atakta ağır yaralandı.
İran Cumhurbaşkanı Muhammed Ali Recai’nin bombalı akın sonucunda ölmesi üzerine Ekim 1981’de yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde aday oldu ve Humeyni’nin de onayıyla 16 milyon oy alarak 3. İran Cumhurbaşkanı seçildi. 1985 yılında ikinci kere cumhurbaşkanlığına seçildi.
Ayetullah Humeyni tarafından 1986 yılında kurulan Sistemin Faydasını Teşhis Kurulu’nun Başkanlığı’na getirildi.
DİNİ ÖNDER SEÇİLMESİ
3 Haziran 1989 tarihinde Ayetullah Humeyni’nin vefat etmesi üzerine, 4 Haziran 1989 tarihinde Haşimi Rafsancani’nin tavsiyesi ile Uzmanlar Meclisi tarafından dini başkan seçildi. Seçilmesine hocalarından olan eniştesi Pir Ali Tehrani ve Ayetullah Ali Montazeri karşı çıktı.
İRAN’IN MUTLAK YETKİLERİ HAMANEY’DE
İran, Şah idaresinin devrildiği 1979’daki ihtilalden bu yana kendine has bir devlet yapılanmasına sahip.
Ülkenin idare yapısı, kuvvetler ayrılığı prensibine dayanıyor. Yasama, yürütme ve yargı organları, devletin işleyişinde başka ve bağımsız yetkilere sahip lakin bu organlar üzerinde geniş yetkilerle donatılan liderlik makamı, idarenin merkezinde yer alıyor.İran’da kuvvetler ayrılığı prensibi, yasama, yürütme ve yargı organlarının bağımsızlığını öngörse de başkanın geniş yetkileri bu organlar üzerinde belirleyici bir tesire sahip.
İran Anayasası’nın 57’nci unsurunda devletin temel organları, ülkenin en üst seviye makamı kabul edilen “Rehber”in kontrolü altında faaliyetlerini yürüten yasama, yürütme, yargı olarak tanımlanıyor.
Ülke lideri Ayetullah Ali Hamaney, İran’ın en üst makamı olan “Velayet-i Fakih” kurumunu temsilen ülkeyi “Rehber” sıfatıyla yönetim ediyor.
Fıkıh alimlerinin idaresi manasına gelen Velayet-i Fakih, İran İslam Cumhuriyeti Anayasası’nın da temelini oluşturuyor.
Velayet-i Fakih’in başındaki Veliyy-i Fakih, “Mehdi’nin yeryüzündeki vekili olan Şii din adamı” manasına geliyor. Veliyy-i Fakih, “Mehdi”nin tekrar ortaya çıkışına kadar İslam ümmetinin yöneticisi olarak da görülüyor.
Şii Müslümanların inancında Hazreti Muhammed’in 12’nci nesilden torunu “Mehdi”nin bir gün dünyaya dönerek yeryüzündeki gerçek adaleti sağlayacağına” inanılıyor.
İran’ın en yüksek siyasi ve dini makamı Hamaney’in temsil ettiği Rehberlik makamı, tüm devlet organları üzerinde geniş yetkilere sahip.
