Güneş koruyucular gerçekten yaz kış kullanılmalı mı? Cilt sorunlarına neden olur mu? Her güneş koruyucu ‘korur’ mu? 7 SORU 7 YANIT

Araştırmalara nazaran, güneş koruyucuları yalnızca yaz aylarında değil tüm yıl boyunca kullanmak gerekiyor. Tekrar araştırmalar, pencereler ve floresan lambaların da güneş ışınlarını geçirdiğini söylüyor. Bu sebeple kapalı yerlerde dahi güneş gözetici kullanmak kıymet arz ediyor. Dermatoloji Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Begüm Güneş, güneş koruyucular hakkında herkesin kesinlikle bilmesi gereken 7 soruyu yanıtladı.

1- Güneş koruyucular sahiden yaz kış kullanılmalı mı? Şayet öyleyse yaz aylarında nasıl ve hangi sıklıkta, yılın kalan aylarında ne sıklıkta kullanılmalı?

Evet, güneş koruyucular yaz kış ve hava durumundan bağımsız olarak kullanılmalı. Güneş kremleri sabah dışarı çıkmadan evvel sürülmeli ve gün içerisinde de tekrarlanmalıdır. Tekrarlanma sıklığı ise mevsime nazaran değişebilir.

Yaz aylarında 2-3 saatte bir tekrarı önerilirken kış aylarında bu müddet 3-4 saati bulabilir. Terleme ıslanma yahut silinme üzere durumlarda ise çabucak tekrarlanmalıdır. Makyaj üzerine sprey, pudra yahut stick formda güneş koruyucularla pratik yenileme yapılabilir.

Yazın UV yoğunluğu daha yüksek olduğu için SPF 50+ güneş koruyucuları öneriyoruz, kış aylarında ise SPF 30 üzere daha düşük oranlar da kâfi olabilir. SPF ölçüsü arttıkça güneş koruyucusunun müdafaa yüzdesi artar.

2- Pencereler ve floresan lambaların da güneş ışınlarını geçirdiği söyleniyor. Buna nazaran, kapalı alanda hatta meskende bile güneş hami kullanmak gerekli mi?

Evet UV ışınları camdan geçebilir. Ayrıyeten floresan lambalar az ölçüde da olsa UVA yayabilir. LED ekranlar, bilgisayarlar ve telefonlar ise mavi ışık (HEV) yayar ve bu ışığın da cilt yaşlanmasında hissesi olabilir. Bütün bu nedenlerle bilhassa bu ışınlara uzun periyodik maruziyet varsa kapalı alanda ve konutta dahi güneş kremi kullanımını öneriyoruz. Bilhassa de güneş lekesi olan, güneş hassasiyeti olan ciltlerde ve birtakım süreçler sonrasında bu muhafaza daha da değer taşır.

3- Birden fazla insan gün içinde güneş kremi kullandıktan sonra akşamları yüzlerini temizlemeden yatıyor. Koruyucular cilt sıkıntılarına neden olabilir mi?

Güneş kremleri akşam kesinlikle temizlenmelidir. Güneş kremleri, bilhassa suya ve terlemeye sağlam olanlar, ciltte kollayıcı bir sinema bırakır. Bu sinema gün boyunca hava kirliliği, toz, sebum ve ter ile birleşerek gözenekleri tıkayabilir. Bunun sonucunda da siyah noktalar ve sivilceler meydana gelebilir. Ayrıyeten birtakım güneş koruyucuların kalıntıları ciltte irritasyon da yapabilir.

4- Güneşten korunmamak ve cilt kanseri ortasında nasıl bir ilişki var? Esirgeyici kullanmak cilt kanseri riskini azaltabilir mi?

UV ışınları cilt kanserlerinin en değerli nedenlerinden biridir. UV ışınları DNA hasarına sebep olur. Biriken hasar sonucu da kanserleşme meydana gelebilir. Bu sebeplerle güneşten korunmak cilt kanserinden korunmanın en kıymetli basamaklarından biridir.

Araştırmalar nizamlı güneş esirgeyici kullananlarda aktinik keratoz (öncül lezyon) gelişme riskinin düştüğünü, bazal hücreli ve skuamöz hücreli karsinom riskinin azaldığını göstermiştir. Ayrıyeten en tehlikeli cilt kanseri olan melanomun da en değerli risk faktörü ağır UV maruziyetidir. Bilhassa çocukluk devrinde ağır UV ışınlarına maruz kalmak ve güneş yanıkları yaşamak melanom riskini arttırır.

5- Ülkü güneş hami kullanımı nasıl olmalı? Kullanım ölçüsü ve sıklığı yaş, cilt rengi üzere durumlara nazaran değişiyor mu?

Güneş kremi seçerken SPF kıymeti değerlidir. Günlük kullanımda en az SPF 30 önerilir lakin bilhassa yaz aylarında SPF 50+ tercih edilmelidir. SPF oranı arttıkça UV ışınlarına karşı muhafaza yüzdesi artar. Lakin unutulmamalıdır ki hiçbir güneş esirgeyici yüzde 100 kollayıcı değildir. Bu nedenle kıyafeti gözlük şapka dayanakları ve UV ışınlarının ağır olduğu saatlerde güneş altında olmamak çok kıymetlidir.

Güneş kremleri geniş spektrumlu olmalı hem UVA hem de UVB’ye karşı muhafaza sağlamalıdır. Tekrar cilt tipine uygun olan eser tercih edilmelidir. Lekeli ciltlerde, sivilceye eğilimli ciltlerde ya da hassas ciltlerde cilt tipine uygun eserler seçilmelidir.

Gebe, emziren anneler ve çocuklarda mineral filtreli eserler tercih edilmelidir. Mineral filtreli güneş kremi sürüldükten sonra çabucak tesirli iken kimyasal filtreli olanlar dışarıya çıkılmadan 15-20 dakika evvel sürülmelidir. Mineral filtreli eserlerde irritasyon ihtimali de daha düşüktür. Ölçü için 2 parmak kuralı kullanılabilir; işaret ve orta parmak boyunca sıkılmış ölçü yüz için kafidir.

Bebeklerde 6 ay sonrası güneş gözetici kullanımı önerilir. Mineral filtreli olanlar tercih edilmelidir.

6- Güneş koruyucuyu hangi bölgelere hangi oranda uygulamalı ve ne kadar müddette yenilemeli?

Güneş koruyucular sırf yüze değil, güneşe maruz kalan tüm bölgelere kâfi ölçüde ve eşit formda uygulanmalıdır. Yetersiz ölçüde yahut kimi bölgeleri atlayarak sürmek, koruyuculuğu azaltır. Bu bölgeler çoğunlukla unutulur fakat cilt kanserinin sık geliştiği yerlerdir; kulaklar, ense, boyun (özellikle art taraf), el üstleri, ayak sırtı, dudaklar (SPF içeren dudak balmı kullanın), göz etrafı (gözle temas etmeyen eserlerle nazikçe uygulanmalı).

7- Her güneş kremi nitekim ‘koruyucu’ mu? Güneş kollayıcı seçerken hangi kriterler göz önünde bulundurulmalı?

Hayır, her güneş esirgeyici sahiden tesirli ve kâfi muhafaza sağlamayabilir. Güneş kremi seçerken UVA müdafaasının da olmasına ve SPF bedeline dikkat edilmelidir. En az SPF 30+ eserler tercih edilmelidir. Eserin son kullanma tarihine dikkat edilmeli, açıldıktan sonra üzün mühlet duran eserler kullanılmamalıdır.

Ürün her yere, kâfi ölçüde ve tekrarlanarak uygulanmalıdır. Lakin daha evvel de söylediğimiz üzere hiçbir güneş kollayıcı yüzde 100 korumaz. Örneğin, SPF 30 güneş esirgeyici, UVB ışınlarının yaklaşık yüzde 97’sini mahzurlar. SPF 50 ise yaklaşık yüzde 98’i maniler. Bu sebeple ek fizikî tedbirler almak ve UV indeksinin ağır olduğu vakitlerde (güneşin en dik geldiği 10:00-16:00 saatlerinde) maruziyeti engellemek değerlidir.