İsrail ve ABD’nin İran’a yönelik hava hücumları ve İran’ın karşılık vermesi bölgedeki tansiyonu bir müddettir tırmandırdı. Lakin tesiri derin olan bir öteki cephe daha var: Casusluk ve zımnî operasyonlar!
Tel Aviv idaresinin askeri operasyonlarının çabucak öncesinde ve sırasında, MOSSAD casuslarının İran topraklarında etkin olarak misyon yaptığı İsrailli yetkililerce açıklandı. Bu açıklama, sadece bir bilgi paylaşımı değil; birebir vakitte ruhsal savaşın bir kesimiydi.
İsrail, bu ‘başarısını’, MOSSAD tarafından gerçekleştirilen bir operasyonun imgelerini içeren, grenli ve kasıtlı olarak amatörce düzenlenmiş bir görüntü ile tüm dünyaya gösterdi. Görüntüde, İran’daki casus faaliyetleri ve insansız hava aracı hücumlarının sahneleri yer aldı.
Bu cins operasyonlar evvelden saklı tutulurken artık sergileniyor, hatta stratejik olarak medyaya servis ediliyor.
BİR VAKİTLER BİLİNMEYEN VAZİFELER, LAKİN YILLAR SONRA ANLATABİLİYORDU
Bir vakitler ajanlık ya da casusluk vazifeleri bilhassa de Birinci Dünya Savaşı’ndaki bâtın misyonlar kitaplarla yahut sinemalarla lakin yıllar sonra anlatabiliyordu. Arabistanlı Lawrence (Lawrence of Arabia) buna çok âlâ bir örnek.
Aynı biçimde İkinci Dünya Savaşı sırasında müttefiklerin, Nazilerin şifrelerini çözme operasyonları uzun yıllar sonra açığa çıktı. CIA’in Sovyet denizaltısını kaldırma operasyonu, 1970’lerde bir ofis soygunu sayesinde basına yansımıştı. Şimdi ise bilgi yalnızca bir telefon kamerası kadar uzakta…
Savaşların yüzünün artık değiştiği çok açık: Ukrayna’nın Rusya içindeki gayelere gerçekleştirdiği insansız hava aracı (İHA) ataklarının imgeleri toplumsal medyada dakikalar içinde milyonlara ulaşıyor. İsrail’in Hizbullah’a yönelik taarruzları neredeyse gerçek vakitli izleniyor. ABD, operasyonlarını sırf muvaffakiyet değil, birebir vakitte bir bildiri aracı olarak da toplumsal medyada paylaşıyor.
CASUSLUKTA YENİ PERİYOT: GÖSTERİLEN GİZLİLİK
The Wall Street Journal’a konuşan Virginia merkezli Deniz Tahlilleri Merkezi Danışmanı Samuel Bendett’e nazaran Ukrayna, akınlarını yalnızca askeri muvaffakiyet için değil, halkın ilgisini çekecek formda planlıyor.
Örneğin Moskova’daki sıradan vatandaşlar bile artık savaşın gerçekliğini ekranlarından izleyebiliyor. Bu ayın başında yayımlanan bir görüntüde, Ukrayna İHA’larının Rus uçaklarına yönelik saldırısı hem bir askeri muvaffakiyet hem de bir propaganda gereci olarak dikkat çekti.
İsrail’in Tahran içindeki operasyonlarını açıkça duyurması da benzeri bir mantığa dayanıyor. Bu, yalnızca İran rejimine değil, tıpkı vakitte milletlerarası kamuoyuna da verilmiş bir ileti.
‘KISA VADELİ SİYASİ YARARLAR UĞRUNA RİSKE ATILIYOR’
ABD’li eski üst seviye istihbarat yetkilisi Norman Roule, bu tıp operasyonların sırf askeri değil, diplomatik ve ruhsal tesir yaratmak emeliyle da gerçekleştirildiğini belirtip uyardı: “Bu tıp kritik operasyonları sadece kısa vadeli siyasi yararlar uğruna riske atmak, bedelli kaynakları tehlikeye sokabilir.”
King’s College London’dan savaş çalışmaları uzmanı Ofer Friedman ise “Artık hükümetler bilgi ortamını denetim etmiyor, yalnızca orada istikamet bulmaya çalışıyor” dedi.
Öte yandan artık arşivler dijitalleşti, dokümanlar hack’lenebilir hale geldi. Edward Snowden (2013’te dünya çapında büyük yankı uyandıran devasa boyuttaki zımnî istihbarat evraklarının basına sızdırılması olayı) ve Jack Teixeira (2023’te ABD’nin Ukrayna savaşı, müttefikleri ve düşmanları hakkında son derece zımnî askeri evraklarının çevrimiçi platformlara sızdırılması olayı) üzere sızıntılar, istihbarat topluluğu için büyük travmalar yarattı.
Her operasyon, her evrak, her ses kaydı potansiyel bir sızıntı riski taşıyor.
İKİ BANKA VE KRİPTO PARA BORSASI SİBER ATAĞA UĞRADI
Savaşların siber teknoloji tarafı da var. The Times of Israel’in haberine nazaran, İsrail ile ilişkili olduğu belirtilen ‘Gonjeshke Darande’ isimli hacker kümesi, X toplumsal medya hesabından açıklama yaptı.
Açıklamada, kümenin, Nobitex’e yönelik siber hücum düzenlediği ve kripto para borsasının ‘kaynak kodu ile iç bilgilerinin 24 saat içinde paylaşılacağı’ öne sürüldü. Nobitex’te kalan varlıkların risk altında olduğu savunulan açıklamada, İran’ın bu firmayı yaptırımları ihlal etmek için kullandığı tez edildi.
İran Hükümet Sözcüsü Fatma Muhacerani de siber ataklar nedeniyle ülkede internet sorunu yaşandığını belirterek, iki bankanın da siber akına maruz kaldığını söyledi.
İran resmi ajansı IRNA’ya nazaran Hükümet sözcüsü Muhacerani, ülkede aksaklık yaşanan bankacılık sistemine ait açıklamasında, Sepah ve Pasargad bankalarının siber taarruza uğradığını belirterek kelam konusu hücumun data sızıntısına yönelik olmadığını, bankacılık işleyişini aksatmayla ilgili olduğunu aktardı.
İRAN’DA CASUSLARA KARŞI ÇOK SIKI GÜVENLİK TEDBİRLERİ ALINDI
The New York Times da geçtiğimiz günlerde bu soruna dikkat çekti. Habere nazaran, İran’ın üst seviye takımları ortasında suikast ve sızma tasaları o kadar yaygın ki, İstihbarat Bakanlığı bir dizi güvenlik tedbiri açıkladı. Yetkililere irtibat için cep telefonlarını ve öbür elektronik aygıtları kullanmamaları söylendi. Gazeteye konuşan iki İranlı yetkili, tüm üst seviye sivil ve askeri yöneticilere, yerin altında kalmalarının emredildiğini söyledi.
İstihbarat Bakanlığı ya da İran Silahlı Kuvvetleri neredeyse her gün halka, kuşkulu gördükleri şahıs ve araçları ihbar etmeleri, hassas tesislere yönelik taarruzların fotoğraflarını ve görüntülerini çekmekten kaçınmaları için davet yapıyor. İran’ın dış dünyayla bağlantısı de epey hudutlu. İnternet ilişkisi neredeyse büsbütün kesilmiş durumda ve diğer ülkelerden İran’a telefonla yapılan aramalar engelleniyor.
Telekomünikasyon Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, bu tedbirlerin alandaki düşman casuslarını bulmak ve atak başlatma maharetlerini ortadan kaldırmak için alındığı vurgulandı. Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan’ın irtibat yöneticisi Ali Ahmediniye de “Güvenlik aygıtı, bu kritik devirde internetin sivillerin hayatlarına ve geçimlerine ziyan verecek halde berbata kullanıldığı sonucuna varmıştır. İnterneti kapatarak internetimizin emniyetini koruyoruz” sözlerini kullandı.
‘AMAÇ MOSSAD ÜZERE KURUMLARIN SADECE ALANDA DEĞİL, ZİHİNLERDE DE ÜSTÜNLÜK KURDUĞUNU GÖSTERMEK’
Marmara Üniversitesi Bağlantı Fakültesi’nde misyonlu bilişim teknolojileri uzmanı ve siber güvenlik alanında çalışmaları olan Prof. Dr. Ali Murat Kırık da “Gizli operasyonların artık kamuoyuna açık halde sunulması, klasik manada ‘gizli’ kavramının hudutlarını büsbütün değiştiriyor” yorumunu yaptı.
“İsrail’in İran’daki maksatlara yönelik gerçekleştirdiği taarruzlar artık sadece fizikî ve askeri bir müdahale değil; birebir vakitte ruhsal üstünlük kurma stratejisinin de bir parçası” diyen Prof. Dr. Kırık, “Operasyonların toplumsal medyada anında görüntü yahut açıklamalarla paylaşılması, hem amaç ülkede hem de milletlerarası kamuoyunda bir algı yaratmayı hedefliyor. Buradaki temel amaç, MOSSAD üzere kurumların sadece alanda değil, zihinlerde de üstünlük kurduğunu göstermek” dedi.
‘OPERASYONUN KENDİSİ KADAR, O OPERASYONUN NASIL SUNULDUĞU DA DEĞERLİ HALE GELDİ’
Ayrıca “Bu cins görsel ve dijital anlatılar, amaç alınan ülkenin güvenlik zafiyetlerini gözler önüne sererek caydırıcılığı artırıyor” diyen Prof. Dr. Ali Murat Kırık, “Yani artık operasyonun kendisi kadar, o operasyonun nasıl sunulduğu da kıymetli hale geldi” sözlerini kullandı.
Bu değişimin istihbarat dünyasında radikal bir paradigma kaymasına işaret ettiğinin altını çizen Prof. Dr. Kırık, şöyle devam etti:
— Klâsik olarak istihbarat servisleri, sessizlikle, perde ardında faaliyet göstererek tesir yaratmayı tercih ederdi. Lakin artık operasyonların görünür olması, ‘güç gösterisi’ haline geldi. Mossad’ın operasyonları kamuoyuna açık formda duyurması, öteki istihbarat servislerine hem meydan okuma hem de örnek teşkil etme niteliği taşıyor. Bu durum birebir vakitte yeni bir rekabet alanı oluşturuyor.
— Artık hangi ülke, rakibine daha çarpıcı bir dijital anlatımla üstünlük sağlayabilir sorusu kıymet kazandı. İstihbarat servisleri sadece bilgi toplama değil, birebir zamanda stratejik iletişim kurumu üzere davranıyor. Bu yeni dinamik, istihbaratın ‘sessiz güç’ olmaktan çıkıp ‘görünür güç’ haline gelmesini sağlıyor.
‘SAVAŞ, TOPLUMSAL MEDYADA BİR HABER OLMAKTAN ÇIKIP GÖRSEL GÖSTERİYE DÖNÜŞÜYOR’
Günümüzde bilinmeyen operasyonların toplumsal medyada anlık paylaşılması, halkların ve memleketler arası toplumun savaş algısını nasıl değiştiriyor?
Gizli operasyonların anlık paylaşımlarla duyurulması, toplumların savaşlara olan ilgisini artırırken, tıpkı vakitte yönlendirilmiş algılar da yarattığına dikkat çeken Prof. Dr. Ali Murat Kırık, “Bu durum bilhassa genç nesiller üzerinde tesirli; zira bilgiye birinci olarak toplumsal medyadan ulaşıyorlar. Böylelikle savaş, bir haber olmaktan çıkıp bir görsel gösteriye dönüşebiliyor. Memleketler arası kamuoyu açısından ise bu durum, taraf seçme ve reaksiyon oluşturma süreçlerini hızlandırıyor. Savaşların meşruiyeti artık diplomatik açıklamalardan çok, toplumsal medyadaki içeriklerin tesiriyle şekilleniyor. Bu da bilgi savaşının ehemmiyetini artırıyor” dedi.
‘SİBER HÜCUMLARLA GÖRÜNMEYEN CEPHELERDE DE ÜSTÜNÜZ BİLDİRİSİ VERİLİYOR’
Siber akınlar da artık savaşların ayrılmaz bir kesimi haline geldi. İsrail ile kontaklı olduğu tez edilen hacker kümesinin Nobitex ve İran bankalarına yönelik siber taarruzları gelecekte bölgesel istikrarlar üzerinde nasıl bir tesir yaratabilir?
“Siber ataklar artık sırf dijital tehdit değil, direkt ekonomik ve stratejik silah haline gelmiş durumda” diyen Prof. Dr. Ali Murat Kırık, şu bilgilerin altını çizdi:
— Nobitex üzere İran’ın kripto para platformlarına yönelik taarruzlar, ülkenin finansal sistemine olan inancı sarsmakla kalmaz, tıpkı vakitte halkın günlük ömrünü da etkileyerek iç karışıklık yaratabilir. Bu cins hücumlar, İran üzere dış baskılara açık ülkelerde istikrarı bozma ve toplumun devlete olan inancını zedeleme potansiyeline sahip.
— Tıpkı vakitte bu taarruzlar bölgesel ileti da içeriyor: Görünmeyen cephelerde de üstünüz! İsrail’in bu cins operasyonlara dayanak verdiği tezleri, İran’la yaşanan çatışmanın yeni bir safhaya geçtiğini gösteriyor. Artık savaş sırf hudut çizgisinde değil, sunucular ve data merkezlerinde de sürüyor.
İRANLI KUMANDANLARA WHATSAPP KISKACI İDDİASI
“İsrail istihbaratının İranlı kumandanlara yönelik gerçekleştirdiği kimi operasyonlarda, WhatsApp üzere yaygın kullanılan iletileşme uygulamalarını istismar ettiği tez ediliyor. Bu epey korkutucu” diyen Prof. Dr. Ali Murat Kırık, “Bu kapsamda, geçersiz hesaplar yahut iletilerle kumandanlarla irtibat kurularak çeşitli içerikler gönderilmiş” dedi.
Bu içeriklerin bir kısmının kullanıcıyı bir kontağa tıklamaya teşvik ederek ve bu temaslar sayesinde gayenin aygıtına sızılarak pozisyon bilgilerinin elde edildiğini vurgulayan Prof. Dr. Kırık, “Hatta birtakım olaylarda kumandanların bulundukları bina içindeki odaları dahi tespit edebilecek seviyede bilgiler toplandığı sav ediliyor. Bu teknikler, klasik fizikî takip yerine dijital nezaretin ne kadar değerli hale geldiğini gösteriyor. Tıpkı vakitte, bireylerin kullandığı kolay uygulamaların, yüksek profilli amaçlara ulaşmak için nasıl birer araç haline geldiğini de ortaya koyuyor” halinde konuştu.
‘SİBER AKINLAR ŞİMDİ POTANSİYELİNİN TAMAMINI GÖSTERMİŞ DEĞİL’
“Siber taarruzlar şimdi potansiyelinin tamamını göstermiş değil” diyerek uyaran Prof. Dr. Ali Murat Kırık, “Gelecekte bu akınların güç altyapılarına, su sistemlerine, sıhhat hizmetlerine ya da ulaşım ağlarına yönelmesi durumunda çok daha yıkıcı sonuçlarla karşılaşabiliriz” dedi. Prof. Dr. Kırık, konuyu şu örneklerle açıkladı:
“Örneğin, bir kentteki elektrik şebekesinin çökmesi, hastanelerin devre dışı kalması ya da tren sistemlerinin hack’lenmesi üzere senaryolar gerçekçi hale geliyor. Ayrıyeten yapay zekâ takviyeli siber taarruzlarla ‘deepfake’ görüntülerin kullanılması, başkanların uydurma konuşmalarla yönlendirilmesi üzere ruhsal savaş araçları da önemli tehdit oluşturuyor. Velhasıl, siber savaş geleceğin değil, bugünün gerçeği haline geldi ve daha fazlasını şimdi görmedik.”