Düz mü, ters mi, haraşo mu? İlmek ilmek yayılıyor
Bir vakitler yalnızca konutlarda, çoğunlukla da orta yaş üstü bayanların uğraşı olarak görülen örgü artık farklı yerlerde da karşımıza çıkıyor. Gençler yerleşkelerde kulüpler kuruyor, örgü dorukları düzenleniyor, toplumsal medyadaki örgü hesaplarının sayısı giderek artıyor. Kimi yerleşke bahçesinde, kimi kafede, kimi çevrimiçi platformlarda örüyor. Bazısının tek maksadı gerilim atmak, bazısınınki toplumsallaşmak… Örgü; yaş, cinsiyet, meslek fark etmeksizin birçok insanın hayatında… Erkeklerin ve gençlerin attığı ilmekler örgüyle ilgili kalıpları da yıkıyor. Toplumsal medyada paylaşılan küme aktiflikleri ve dayanışma maksatlı örgü projeleri de bu sessiz dönüşümün en görünür yüzü oluyor.
Okay Dedeoğlu, İTÜ’de Örgü Kulübü’nün kurucusu.
‘Dünyanın en havalı uğraşlarından biri’
Okay Dedeoğlu, 25 yaşında. İstanbul Teknik Üniversitesi Denetim ve Otomasyon Mühendisliği’nde okuyor. 2023 yılı-
nın mart ayında İTÜ Örgü Kulübü’nü kuran Dedeoğlu’nun örgüyle tanışması pandemi devrinde olmuş. Hobisi haline getirdiği örgüyü okul açıldıktan sonra da bırakmamış: “Örerken ne vakit başımı çevirsem, insanların garip bakışlarına maruz kalıyordum, hakkımda konuşuyorlardı. Başımda bir örgü kulübü kurma fikri vardı lakin insanların reaksiyonlarından çekiniyordum. Yeni bir olağan oluşması gerekiyordu. Sıkıntı bir süreçti zira başlangıçta erkekler bir kenara, bayanlar bile, toplumun gözünde ‘yaşlı işi’ olarak görüldüğü için örgü örmekten çekiniyorlardı. Birinci yılımızı küçük ve çekirdek bir grupla geçirdik. İkinci yıl daha görünür ve tesirli olduk.”
Örgünün ‘yaşlı işi’ imajını kırmak için verdikleri uğraşın karşılığını aldıklarını söyleyen Dedeoğlu, “Kulübümüz yerleşkede daha görünür hale geldi. Erkek öğrenciler de örgü örmek için toplantılarımıza katılmaya başladı ve erkek iştirak oranımız yüzde 3’ten yüzde 30’a kadar yükseldi” diyor.
Boğaziçi Üniversitesi Örgü Topluluğu’nun paylaştığı bir aktiflik gönderisi.
‘Mühendislik gibi’
Dedeoğlu’na nazaran örgü dünyanın en havalı uğraşlarından biri. Artık İTÜ yerleşkesinde örgü örmenin de ‘havalı’ olarak görüldüğünü ve öğrencilerin bu uğraşı günlük ömürlerine entegre ettiklerini söylüyor. Mühendislikle örgü ortasında direkt alaka olduğunu da düşünüyor: “Eldeki imkânlarla bir hedefe yönelik tasarım oluşturmak ve bu tasarımı daima geliştirmek mühendisliğin temelinde yatar. Örgü de tam olarak bunu sunuyor. İTÜ, örgünün gençler ortasında popülerleşmesi için çok gerçek bir bağlamdı.”
‘Kimsenin dediklerine kulak asmıyorum’
Isparta’nın Sütçüler ilçesine bağlı Çandır Köyü’nde yaşayan 28 yaşındaki Ramazan Ersoy, bir yandan aşçılık yaparken öbür yandan toplumsal medyada @ramoyla_ilmek_ilmek isimli hesabında örgü görüntüleri paylaşıyor. Paylaşımlarıyla 192 bin kişilik bir topluluğa ulaşan Ersoy’un örgüyle tanışmasıysa erken yaşlara dayanıyor. 5-6 yaşlarındayken annesinin meskende daima yazma ve dantel üzere ince işlerle uğraştığını gören Ramazan, el işine karşı merak geliştirmiş. “Acaba ben de yapabilir miyim” diyerek başladığı bu seyahat, vakitle bir tutkuya dönüşmüş. Doğal sürecin zorlayıcı yanları da olmuş: “Çok fazla önyargıyla karşılaştım. 2021 yılında Instagram hesabımı açtığımda hakarete varan bildiriler yağmaya başladı. Hâlâ bu stil yorumlar geliyor zira toplumumuzda örgü yalnızca bayan işi olarak görülüyor. Başta bu bildirilere çok üzülüyordum. Lakin istediklerini yazsınlar, istediklerini desinler, ben hobimi severek yapıyorum, işimi severek yapıyorum. Kimsenin dediklerine kulak asmıyorum.”
Örgünün sadece bir el işi değil, tıpkı vakitte bir terapi ve üretim biçimi olduğunu söyleyen Ersoy; “Erkeklerin daha fazla örgü örmesi arbede, gürültü hatta suça yönelimi bile azaltabilir. Örgü insanı sakinleştiriyor” diyor. Ramazan Ersoy’un bir hayali de var: Gündüz neslinde dolu dolu bir örgü programı yapmak.
Örerek sosyalleşiyorlar
İstanbul’un yorucu temposu içinde bayanların hem nefes alabildiği hem de üretmenin keyfini tekrar keşfettiği yerlerden biri Cafe de Luna. Küçükyalı, Maltepe’deki bu kafe, yalnızca bir yeme-içme noktası değil, tıpkı vakitte her yaş kümesinden bayanın bir ortaya gelip örgü ördüğü, sohbet ettiği ve birbirinden ilham aldığı bir buluşma alanı. Örgüye ilgisi olan ya da örmeyi öğrenmek isteyen herkese kapılarını açık tutan kafede atölyeler düzenleniyor, deneyimli eller yeni başlayanlara rehberlik ediyor.
Anneler, genç bayanlar, emekliler… Farklı nesillerden bayanlar burada tıpkı masa etrafında buluşup bir yandan ilmek atarken bir yandan fikir alışverişi yapıyor. Yeri geldiğinde bir dertleşme ortamına dönüşen bu buluşmalar, bayanların toplumsal hayatta daha etkin rol almalarını da teşvik ediyor.
Ramazan Ersoy televizyonda bir program yapmayı hayal ediyor.
Örgün eğitim, örgülü üniversite
Etkisini giderek arttıran örgü furyasının tahminen de en görünür olduğu yerlerden biri de üniversite yerleşkeleri. İstanbul Teknik Üniversitesi, Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, Yıldız Teknik Üniversitesi ve Mimar Sinan Hoş Sanatlar Üniversitesi üzere birçok üniversitede öğrenciler kulüp ve topluluklar aracılığıyla sistemli olarak bir ortaya geliyor ve örgü örüyorlar.
