Düğünlerde şarkılardan alınacak telif kafaları karıştırdı… Gelin ve damat mağdur olacak mı? Ücreti kim ödeyecek? 7 SORU 7 YANIT
İşte düğünlerde çalınan müziklerin telif hakkıyla ilgili çok değerli 7 soru…
1- Düğünlerdeki müziklerden telif alınması konusu tam olarak nedir?
1951 tarihli Fikir ve Sanat Yapıtları Kanunu’na nazaran (nâm-ı öbür Telif Yasası), müzik yapıtlarının her türlü ticari kullanımında müsaade alınması gerekir. Düğün salonları müziği kamuya açık, gelir getiren etkinliklerde kullanıyor. Bu nedenle telif ödemek, yasal bir zorunluluktur. Yeni bir uygulama değil; yalnızca MESAM ve öteki müzik meslek birlikleri artık küçük ve orta ölçekli işletmeleri de lisanslamaya başladığı için bahis yeniymiş üzere gündeme geldi.
‘ÜCRET YILLIK OLARAK ÖDENECEK’
2- Düğünlerde çalınan müziklerden neden telif alınmalı?
Elbette gerekli. Zira bu eserler resen ortaya çıkmıyor; bestekarın, kelam müellifinin, aranjörün kültürel emeğiyle var oluyor. Düğün salonlarında çalınan müzik, aktifliğe paha katıyor. Ortaya çıkan ekonomik pahanın çok küçük bir kısmı da olsa, bu yapıtları yaratanlara dönmeli. Telif, müzisyenlerin emeğinin hakkıdır.
3- Telif fiyatı ne kadar olacak ve bu fiyatı kim ödeyecek?
Tartışıldığı üzere düğün başına bir fiyat değil; işletmelerin alacağı yıllık bir lisans kelam konusu. Yani düğün salonu yıl boyunca çaldığı tüm müzikler için yıllık 6.500 TL üzere sabit bir bedel ödeyecek. Yıllık 6.500 TL telif bedeli 500 m2’ye kadar olan düğün salonları için. Metrekare büyüdükçe, telif bedeli de artıyor. Bu fiyat gelin ya da damattan değil, müziği kullanan işletmeden tahsil edilecek.
DÜNYADA ÇOK ÖRNEK VAR
4- İşletme sahiplerinden birtakım eleştirel yansılar geliyor. Telif fiyatı düğün salonlarını maddi manada zorlayan bir durum mu?
Telif bir ‘vergi’ değil; direkt sanatkarın emeğinin karşılığıdır. Fakat kimi işletmeler müziği bir hizmet kalemi olarak görmüyor. Meğer birebir salonlar ses sistemi kiralıyor, masa süslemesi için fiyat yansıtıyor. Pekala müzik neden fiyatsız olsun? Telif bedeli, toplam masrafların içinde çok küçük bir kalemdir. Ancak o küçük hisse, eser sahipleri için temel geçim kaynağı. 1990’larda özel televizyon ve radyolar birinci sefer lisanslanırken de benzeri itirazlar vardı: “Kaset- CD satışlarından para kazansınlar” ya da “Zaten konserden alıyorlar” üzere… Meğer bu yaklaşım, kültürel emeği yok sayan bir bakış açısının eseridir.
5- Telif fiyatı neye nazaran belirleniyor?
Şu anda önerilen yıllık yaklaşık 6.500 TL’lik fiyat, Avrupa’daki uygulamaların hayli altında. Zira hedef öncelikle sistemin kurulması ve kayıt dışılığın engellenmesi. Örneğin, düğün başına İtalya’da 250 – 550 EUR, İspanya’da yaklaşık 260 Euro, İrlanda’da 32 – 64 Euro, İsviçre’de de 33 – 101 İsviçre frangı ortasında değişen telif bedelleri ödeniyor. MESAM ve Musiki Yapıtı Sahipleri Grubu Meslek Birliği (MSG) üzere meslek birlikleri Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın kontrolüne tâbî. Tarifeler her yıl enflasyon oranında güncelleniyor. Ayrıyeten, isteyen her işletmenin bu tarifelere yasal olarak itiraz etme hakkı da var. Yani keyfî değil, şeffaf ve denetlenebilir bir süreç.
‘ELEKTRİK FATURASI ÇİFTTEN KESİLMİYORSA TELİF DE KESİLMEZ’
6- Telif probleminin gelin-damat ve ailelerine tesiri olur mu?
Hayır. Telif bedeli direkt düğün sahiplerinden alınmıyor. Bu, işletmenin genel sarfiyat kalemlerinden biri. Işık, paklık, klima üzere. Nasıl ki elektrik faturası direkt ikili kesilmiyorsa, telif de kesilmez. Bu, hizmeti sunanın sorumluluğudur.
7- Telif düzeneği nasıl denetlenecek? sistem nasıl işleyecek?
Salonlar yıllık lisans alacak. Hangi müzik çalınırsa çalınsın, bu lisans kapsamına girecek. Yani evvelce müzik listesi bildirmek gerekmiyor. MESAM ve MSG’nin hedefi, ceza yazmak değil, sistem kurmak ve müzik kullanımını kayıt altına almak.
