Dolmabahçe görüşmelerinden… Ukrayna masasından esir takası çıktı
Ukrayna ve Rusya heyetleri, 2022’de başlayan savaşı sona erdirme gayretleri dahilinde üç yıl ortadan sonra birinci kere İstanbul’da direkt görüşme masasına oturdu. Dün sabah erken saatlerden itibaren Dışişleri Hakan Fidan ve Türk diplomatların yanı sıra ABD’li yetkililerin de dahil olduğu farklı formatlardaki bir dizi görüşmenin akabinde çatışmanın tarafları Dolmabahçe’de karşı karşıya geldi. Dünya Ukrayna’da ateşkes beklentisi içindeyken tarafların karşılıklı olarak biner esir takasında anlaştığı bildirildi.
RUSYA: ‘MEMNUNUZ’
Rusya Devlet Başkanı Danışmanı Vladimir Medinski, “Ukrayna tarafı ile yapılan direkt müzakereler sona erdi ve görüşmeden mutluyuz. Müzakereleri devam ettirmeye hazırız” dedi. Taraflar ortasında karşılıklı olarak biner savaş esirinin takası için anlaştıklarını açıklayan Medinski, “Ukrayna tarafı devlet liderleri ortasında direkt görüşme talep etti. Bu talebi not ettik. Her iki tarafın da gelecekte muhtemel bir ateşkese ait vizyonunu sunması konusunda mutabık kaldık” dedi. Bu savaşın başından bu yana en büyük takas olacak. Ukrayna heyetine başkanlık eden Savunma Bakanı Rüstem Umerov, Ukrayna ve Rusya başkanlarının muhtemel görüşmesiyle ilgili “Zelenski ve Putin ortasındaki muhtemel görüşme tartışılıyor ve bu hususta çalışmalar devam ediyor. Muhtemel yeni müzakereler ve ateşkes teklifleriyle ilgili detaylar yakında paylaşılacak” dedi.
GÖRÜŞME TRAFİĞİ
Doğrudan görüşmeler için İstanbul adresini birinci olarak geçen hafta sonu Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin işaret etmişti. Fakat Putin’in şahsen katılmama kararı alması sonrası Ukrayna lideri Volodimir Zelenski Moskova’yı “ciddi olmamakla” suçlamış ve Ankara’da Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’la yaptığı ikili görüşmenin akabinde heyeti İstanbul’a gönderme kararı almıştı. Bu kararın akabinde ağır bir diplomasi trafiği başlarken, dün sabah Dolmabahçe’deki Cumhurbaşkanlığı Çalışma Ofisi’nde hareketli saatler yaşandı. Birinci olarak Türkiye-ABD-Ukrayna üçlü görüşmesi oldu. Türk ve ABD’li yetkililer Ukrayna tarafının tasalarını dinledi. ABD Dışişleri Siyasi Planlama Dairesi Başkanı Michael Anton, Rus heyeti lideri Vladimir Medinski ile baş başa görüştü.
TERCÜMAN KULLANDILAR
Ardından Dışişleri Bakanı Fidan ve MİT Lideri İbrahim Kalın’ın da bulunduğu Türkiye-Rusya-Ukrayna direkt müzakere masası açıldı. Fidan’ın açılış konuşmasıyla saat 12.30 sularında başlayan toplantı yaklaşık bir buçuk saat sürdü. Heyetteki tüm temsilciler Rusça konuşmasına karşın, Ukraynalıların tercüman kullandığı aktarıldı.
‘4 BÖLGEDEN ÇEKİLİN’
Görüşmelerde Rus heyetinin Moskova’nın 2022’de düzenlediği referandumla ilhak ettiği ve ana çatışma sınırının bulunduğu Zaporojye, Herson, Lugansk ve Donetsk bölgelerinden tüm Ukrayna askerlerinin çekilmesi ve akabinde kapsamlı bir ateşkes yapılmasını masaya getirdiği belirtildi. Ukrayna heyetinin ise iki unsurluk gündemi vardı. Buna nazaran Kiev’in maksadı Moskova’nın 30 günlük ateşkesi kabul etmesi ve perşembe günü gerçekleşmeyen Zelenski-Putin tepesi için Rus heyetinden tarih belirlenmesiydi. Dün Avrupa Siyasi Topluluğu’nun (AST) 6’ncı tepesi için Arnavutluk’un başşehri Tiran’da bulunan Zelenski de yaptığı açıklamada, “Bir numaralı önceliğimiz tam, şartsız ve dürüst bir ateşkes” dedi. “Müzakere sürecinde en azından minimum seviyede bir inanç tesis etmeliyiz” diyen Zelenski, bunun da “savaş esirlerinin hür bırakılması, kaçırılan Ukraynalı çocukların geri verilmesi ve sivil rehinelerin hür bırakılmasıyla sağlanabileceği” değerlendirmesinde bulundu.
KREMLİN İLE DAİMA TEMAS
Rus tarafı, müzakerelere Mart 2022’de kalan yerden devam edilmesini isterken Kremlin’in de Dolmabahçe’deki heyetle temas halinde olduğu bildirildi. Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, “Heyetle daima temas halindeyiz. Soru işaretlerinin oluşması durumunda Moskova ile görüşerek karşı tarafa anında yanıt verebilirler” dedi.
SERİ TOPLANTILAR, ÇAPRAZ GÖRÜŞMELER
Türkiye heyetinde MİT Lideri İbrahim Kalın ve Dışişleri Bakanı Hakan Fidan da yer aldı.
Rusya heyetine Kremlin danışmanı Vladimir Medinski başkanlık etti.
Ukrayna heyetine Savunma Bakanı Rüstem Umerov liderlik etti.
Rüstem Umerov/Vladimir Medinski
RUS HEYETİNİN BAŞI ‘ŞAHİN’ MEDİNSKİ
UKRAYNA yönetimi Rus lideri Vladimir Putin’i İstanbul’daki görüşmelere düşük rütbeli bir heyet gönderdiği için “ciddiyetsizlikle” suçlarken, görüşmelerde Rus heyetine Vladimir Medinski liderlik etti. Mart 2022’de yeniden İstanbul’da yapılan birinci direkt görüşmelere de katılan Putin’in danışmanı Medinski, Kremlin’de ‘şahinin de şahini’ kanadı temsil eden çok milliyetçi bir isim.
UKRAYNA KARŞITI
– Medinski, 1970 yılında o periyotlar Sovyetler Birliği’nin bir modülü olan Ukrayna’nın küçük bir kasabasında doğdu.
– Rus tarihi üzerine yazdığı milliyetçi yazılarla tanınan Medinski, Kremlin tezlerini ulusal bir anlatıya dönüştürme yolunda misal bir vizyonu paylaştığı Putin’in yakın etrafına girdi.
– 2020 yılında danışmanlık konumuna gelmesinden önce Kültür Bakanlığı yapan Medinski, Ukrayna’nın bir ulus olarak varlığını sıklıkla inkâr eden ve Ukrayna toprakları üzerinde kapsamlı tezlerde bulunan yazılar kaleme aldı.
– Rusya içinde bile birçok tarihçi tarafından gerçekleri saptırmakla itham edilen Medinski, 2022’deki Ukrayna işgalinin Rus ders kitaplarına nasıl gireceğini de belirleyen isim.
– Medinski’nin hazırlattığı kitaplarda Ukrayna “aşırı milliyetçi bir devlet” olarak tanımlanırken, Rusya’nın 2014’te Kırım’ı ilhak ederek “barışı sağladığı”, Moskova’nın “Rus topraklarını geri kazandığı” sözleri yer alıyor.
– Birçok Rus yetkili gibi ABD Başkanı Donald Trump’ın Rusya’ya yakın duruşundan memnuniyetini lisana getiren Medinski, geçen ay yaptığı bir açıklamada, “Trump’ın eforlarının Rusya’daki tarih dersi kitaplarına gireceğini” söylemişti.
FİDAN’DAN AÇILIŞTA NET İLETİ: ‘YIKIMI DEĞİL BARIŞI SEÇİN’
İSTANBUL Dolmabahçe’deki Cumhurbaşkanlığı Çalışma Ofisi’nde dün gerçekleşen Rusya-Ukrayna direkt görüşmelerinde, Türkiye’nin de büyük katkısı oldu. Önce ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ile ikili görüşme yapan, sonra ABD, Ukrayna, Türkiye görüşmelerine katılan Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Türkiye-Rusya-Ukrayna üçlü görüşmesinin açılışını da yaptı.
‘İKİ YOL VAR’
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Ukrayna Devlet Lideri Volodimir Zelenski’nin, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile ABD Başkanı Donald Trump’ın barış davetlerine kulak vermiş olmalarını kıymetli bulduklarını söyleyen Fidan, “yıkımı değil barışı seçin” daveti yaptı. Fidan, toplantının, Mart 2022’den bu yana taraflar ortasında gerçekleşen birinci direkt temas olduğunu belirterek “Takdir edersiniz ki gelinen basamakta iki yol bulunmaktadır. Yollardan biri bizi barışa götürecek bir süreci başlatacak, oburu ise daha fazla yıkıma ve can kaybına yol açacak. Taraflar bu yollardan hangisini seçeceklerine, kendileri kendi iradeleriyle karar vereceklerdir” sözlerini kullandı.
Fidan görüşme sonrasında yaptığı paylaşımda ise “Dünya barışı için değerli bir gündü. Ağır diplomatik eforlar sonucunda, Rusya ve Ukrayna heyetleri İstanbul’da, Türkiye’nin kolaylaştırıcılığında görüşme gerçekleştirdiler. Toplantının sonucunda, inanç artırıcı bir tedbir olarak her iki ülkeden biner kişinin takas edilmesi konusunda anlaştılar” dedi.
‘ÇABALAR DEVAM EDECEK’
Ateşkese ulaşılmasını mümkün kılacak şartların yazılı formda karşı tarafla paylaşılması konusunda mutabık kalındığını belirten Fidan, “Taraflar tekrar bir ortaya gelmek konusunda prensipte anlaştılar. Türkiye olarak Rusya ve Ukrayna ortasında kalıcı barışı mümkün kılacak her türlü çabayı sergilemeye devam edeceğiz” tabirini kullandı.
AVRUPA VE ABD YANSILI: RUSYA’NIN TAVRI KABUL EDİLEMEZ
BİRLEŞİK Krallık Başbakanı Keir Starmer Avrupalı önderlerin, “Rusya’nın ateşkes görüşmelerindeki tavrının kabul edilemez olduğu konusunda ABD Başkanı Donald Trump ile hemfikir olduklarını ve ortak bir karşılık vermeye hazırlandıklarını” söyledi. Arnavutluk başşehri Tiran’da yapılan Avrupa Siyasi Topluluğu toplantısı çerçevesinde Avrupa liderleri, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski ile görüştü. Starmer, İstanbul’daki toplantı sonrasında gazetecilere yaptığı açıklamada, “Az evvel Lider Zelenski ile bir toplantı yaptık ve akabinde Lider Trump ile müzakerelerdeki gelişmeleri ele almak üzere bir telefon görüşmesi gerçekleştirdik ve Rusya’nın tavrı kabul edilemez” dedi.
BURAYA NASIL GELİNDİ
Avrupa’nın ortak bir karşılığı koordine ettiğini söyleyen Starmer, Trump ile alınan konuma Fransa, Almanya ve Polonya başkanlarının de takviye verdiğini söyledi. Starmer, 10 Mayıs’ta Fransa lideri Macron, Almanya Başbakanı Merz ve Polonya Başbakanı Tusk ile Kiev’e gitmişti. Sonrasında 30 günlük ateşkes çağrısı yapılmıştı. Rusya lideri Vladimir Putin ise ateşkesi kabul etmek yerine 2022 yılında İstanbul’da kalan yerden müzakerelere hazır olduğu iletisi vererek dünkü İstanbul görüşmelerinin yolunu açmıştı.
