Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Türkiye-Yunanistan münasebetlerinde optimist olmak için çok fazla sebep olduğunun altını çizerek, “Gelecek kuşaklarımızın güvenlik ve refahı için diyalog ve işbirliğinden öbür yol göremiyorum. Sıkıntılara tahlil metotları için Birleşmiş Milletler (BM) Kuralını takip etmek kâfi.” dedi.
Fidan Atina’ya 8 Kasım’da yapacağı resmi ziyaret ve Yunan mevkidaşı Yorgos Yerapetritis ile yapacağı görüşme öncesinde, Yunanistan’da yayımlanan Ta Nea gazetesinin sorularını yanıtladı.
İki yıla yakın müddettir Türkiye ve Yunanistan ortasındaki bağlarda olumlu bir ivme yakalandığına işaret eden Fidan, “Bunun en önemli nedeni iki ülke başkanlarının kararlılığı ve seçmenden aldıkları güç. Malum, Türkiye’de ve Yunanistan’da son seçimlerde iki iktidar partisi de halkın değerli dayanağını aldı. Her iki önder, bu güçle birlikte Türkiye-Yunanistan alakalarını geliştirme konusunda kararlılıklarını ortaya koydu.” diye konuştu.
Fidan, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın tarihî meseleleri bir yana bırakıp krizler içerisinde bulunan milletlerarası sistemde birlik ve dayanışma ile hareket edilmesi istikametinde bir vizyon çizdiğini ve Ege’yi barış denizine dönüştürme gayesini ortaya koyduğunu kaydetti.
İKİLİ İLİŞKİLER
Türkiye ve Yunanistan’ın işbirliğini pek çok alanda, karşılıklı itimat temelinde artırdığını belirten Fidan, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Ticari bağlarımızı geliştirmekteyiz. Halklarımız ortasındaki mevcut dostluğu daha da sağlamlaştırmaktayız. Bizim hedefimiz, paylaştığımız bu coğrafyanın geleceğini karşılıklı güzel niyete dayalı ortak bir vizyonla şekillendirmektir. Türkiye ve Yunanistan üzere iki komşu ve müttefik açısından zati mantıklı olan da budur. Böylece her devletin asli vazifesi olan, halklarımızın huzur içinde, inançlı ve müreffeh bir ortamda yaşayabilmelerini temin ediyoruz.” dedi.
Fidan, Türkiye ve Yunanistan’da bu yakınlaşmayı eleştiren bölümlere hem Türkiye’nin hem Yunanistan’ın ulusal menfaatlerinin lakin dostluk ve işbirliği ile garanti altına alınabileceğini anlatmak gerektiğini belirterek, “Tabii bunu yapabilmek için gerçekçi davranmamız ve meselelerimize yanlışsız teşhisler koymamız gerekiyor.” diye konuştu.
DİYALOG KANALLARININ AÇIK OLMASI
İki ülke ortasında diyalog kanallarının bilhassa en üst seviyelerde olmak üzere açık ve işler olmasının ehemmiyetini vurgulayan Fidan, Aralık 2023’te Türkiye ve Yunanistan’ın imzaladığı Dostça Bağlantılar ve Güzel Komşuluk Hakkında Atina Bildirgesi’nde de, aktif irtibat kanallarının tansiyonun düşük tutulmasındaki rolünden bahsedildiğini hatırlattı.
Fidan, “Dostum Yorgos (Yerapetritis) ve ben, gerek muhtemel tansiyonları azaltmak, gerek münasebetlerimizi ileriye taşımak için aramızdaki samimi diyalogdan en verimli halde istifade ediyoruz. Telefonlarımız birbirimize 24 saat erişebilir durumda. Sıkıntılarımızın krize dönüşmesini bu formda önleyebiliyoruz. Sorunlarımızı suhuletle, açık sözlülükle ele alıyoruz. Yorgos ile uzunca bir görüşme yaparak bugünkü diyaloğumuzun temellerini oluşturmuştuk. Diyaloğa açık, yapan ve sonuç odaklı yaklaşımlarımız ikili münasebetlerimize olumlu tesir ediyor.” dedi.
Oluşturulan bu anlayışla yalnızca iki bakan arasında değil, iki ülke Dışişleri Bakanlıklarının koordinesiyle farklı kurumların karşılıklı etkileşiminin de hızlandırıldığını belirten Fidan, her ne kadar üzerinde uzlaşıya varılamayan birçok kıymetli mevzu olsa da irtibat kanallarının açık tutulmasının her iki taraf için de yarar sağladığını, öte yandan krizden beslenen çevrelerin ise bu durumdan rahatsız olduğunu tabir etti.
EGE’DE DENİZ PARKLARI
Fidan, deniz parkları konusunun gündeme geldiği birinci günden itibaren Türkiye’nin Ege’de Yunanistan ile bu konuda da işbirliğine açık olduğunu ortaya koyduğunu kaydederek, “Zaten memleketler arası deniz hukuku da Ege üzere yarı kapalı denizlerde etraf bahislerinde kıyıdaşlar ortasında işbirliğini teşvik etmektedir. Bu husustaki hassasiyetlerimizi de tekrar etmeme gerek olmadığını düşünüyorum. Etraf üzere üniversal kıymetlerin siyasi gayelerle istismar edilmesine karşıyız. Ege’nin öteki kıyısında biz yokmuşuz üzere davranılması yanlışsız değil. Çünkü korunması gereken etraf bizi de etkiliyor. Biz her türlü işbirliğine açığız.” diye konuştu.
ÇÖZÜM YOLU
İkili ilgilerde optimist olmak için çok fazla sebep olduğunun altını çizen Fidan, “Gelecek kuşaklarımızın güvenlik ve refahı için diyalog ve işbirliğinden öteki yol göremiyorum. Sıkıntılara tahlil metotları için Birleşmiş Milletler (BM) Kuralı’nı takip etmek kâfi. Manalı diyalog sonucu kapsamlı tahlillere ulaşamazsak bütüncül bir yaklaşımla memleketler arası yargıya gideriz. Lakin bunun için çekinceleri ve manileri kaldırmak ve en başta vehimlerden kurtulmak gerekir.” dedi.
Fidan, her ülke için olduğu üzere hükümran eşitlik, karşılıklı hürmet ve yapan diyaloğun Türkiye için de çok kıymetli olduğuna işaret ederek, Akdeniz coğrafyasının tarih boyunca en çok beşeri etkileşime sahne olan bölge olduğunu kaydetti.
Bu etkileşimin karşı tarafın önceliklerini de manaya yeteneği sayesinde geliştiğini belirten Fidan, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“İkili bağlarda de konuşmaya ‘karşı tarafın da hakları ve öncelikleri var’ diye düşünerek başlarsak ve daha düzgün birer dinleyici olursak daha başarılı oluruz kanaatindeyim. Sonuçta birbiriyle kontaklı, yalnızca kıta sahanlığı ve münhasır ekonomik bölge problemine indirilmesi mümkün olmayan pek çok problemimiz var. Bu meselelerin tamamının karşılıklı hürmet ve işbirliği temelinde ele alma vaktinin geldiğini düşünüyoruz.”
DÜZENSİZ GÖÇ
Fidan, muhtemel yeni bir göç dalgasına ait soruyu yanıtlarken, göç idaresinin son 15 yılda dış siyasette kıymeti giderek artan bir gündem hususu olduğuna işaret etti.
Türkiye’nin gerek göç idaresi gerek sistemsiz göçle uğraşta azami çaba ortaya koyduğunu vurgulayan Fidan, “İlke prestijiyle, muhataplarımızın da sistemsiz göçle uğraşlarını memleketler arası hukuktan kaynaklanan sorumluluklarını göz önünde bulundurarak sürdürmelerini bekliyoruz.” dedi.
Fidan, sistemsiz göçle gayretin, hudut güvenliğinin ötesinde, kaynak ülkelerde tahlil projelerinden ahenk siyasetlerine çok boyutlu çalışmalar gerektiren bir saha olduğunu tabir ederek, Türkiye ve Yunanistan’ın, ana sistemsiz göç rotalarından biri üzerinde bulunan iki ülke olduğunu kaydetti.
Yunanistan’la göç alanında diyalog kanallarının işler durumda tutulmasının Türkiye açısından da kıymetli olduğunu belirten Fidan “Bu alanda işbirliği yapılması ülkelerimizin faydasınadır. Bilhassa Bulgaristan’la birlikte gerçekleştirilen üçlü toplantıların devamlılığını sistemsiz göçle uğraş için elzem görüyoruz.” diye konuştu.
KIBRIS MESELESİ
Fidan, Kıbrıs problemine ait yaptığı değerlendirmede ise halihazırda ortada rastgele bir müzakere sürecinin olmadığını, çünkü neyin müzakere edileceği konusunda derin görüş ayrılıkları bulunduğunu kaydetti.
Taraflar ortasında ortak taban olmadığının BM tarafından da kayda geçirildiğini belirten Fidan, gelecek periyotta düzenlenecek geniş formatlı gayriresmi toplantının, yalnızca ileriye dönük neler yapılabileceğine dair görüş alışverişine imkan sağlayacağını aktardı.
Fidan, öte yandan, Kıbrıs Adası’nın “yeniden birleşmesi” sayfasının kapandığının artık anlaşılmış olması gerektiğini fakat tahlil istikametinde ilerlenebilmesinin mümkün olduğunu vurguladı.
Çözüm için farklı yollar olabileceğine işaret eden Fidan, “Sonuç itibariyle siyasi problemler fizik kuralları üzere değildir. Bir yoldan sonuca varılması imkansız ise öbür yoldan gidilir. Türk tarafı olarak biz de bunu yapıyoruz. Bu durumda tahlil için Ada’daki gerçekleri temel almamız gerekiyor. Ada’da iki farklı halk ve iki başka devlet var. Bunlar komşu olarak, işbirliği içinde yan yana yaşayabilir. Bunu nasıl başaracaklarına iki halk birlikte karar verir. Adada hem Rumların hem Türklerin zenginliğini, güvenliğini, özgürlüğünü, barışını, egemenliğini mümkün kılacak bir yeni ruha muhtaçlık var.” diye konuştu.