Kanser günümüzde dünya çapında ve ülkemizde halk sıhhatini tehdit eden en kıymetli hastalıklardan biri olarak öne çıkıyor. Kalp ve damar hastalıklarından sonra 2’inci en yaygın vefat nedeni olan kanser, her yıl milyonlarca insanın ömrünü olumsuz etkiliyor. Bayanlarda en sık görülen kanser tipi göğüs kanseri olurken, erkeklerde akciğer kanseri birinci sırada yer alıyor. Bununla birlikte kolorektal, prostat, mide ve rahim kanserlerinde de besbelli bir artış yaşandığı belirtiliyor. GLOBOCAN (Global Cancer Observatory) raporunun bilgilerine nazaran; kanser tanısı alma oranında 2040 yılında yüzde 48 artış görülecek ve yaklaşık 30 milyon bireye yeni kanser tanısı konulacak.

Ancak kanser riski sağlıklı beslenme ve gerçek ömür şekliyle yüzde 30-40 oranında azaltılabilir. İşte yapılması gerekenler…

Yemeklerde çoka kaçmayın

Obezite, yalnızca kronik hastalıklarla değil, birebir vakitte; göğüs, kolorektal, özofageal, böbrek, safra kesesi, rahim, pankreas ve karaciğer dahil olmak üzere, birçok kanser tipiyle de direkt bağlı oluyor. Yağ dokusunun fazlalığı; bedende östrojen, insülin, insülin gibisi büyüme faktörü-1 (IGF-1) üzere hormonların düzeylerini yükselterek kanser oluşumuna yer hazırlayabiliyor.

Ayrıca obeziteye bağlı kronik inflamasyon bedendeki hücre hasarını artırarak kanser riskinde artışa sebep oluyor. Bu nedenle, yemeklerde çoka kaçmayarak ülkü beden tartısını korumak; hem genel sıhhat hem de kanserden korunma açısından büyük değer taşıyor.

Sebze ve meyveyi sofranızdan eksik etmeyin

Antioksidanlar, vitaminler, lif ve fitokimyasallar açısından varlıklı olan zerzevat ve meyveler hücre hasarını önlemeye yardımcı oluyorlar. Renkli ve çeşitli sebze-meyve tüketimi bedenin doğal savunma düzeneklerini güçlendiriyor. Bu tesirleri sayesinde kanserin oluşma riskini azaltmada epey kıymet taşımaktadırlar.

Günde 5 porsiyon (yaklaşık 400 gram) zerzevat ve meyve tüketiminin kanserden korunmada tesirli olabileceği bilinmektedir. Bilhassa koyu yeşil yapraklı sebzeler, kükürtlü sebzeler, kırmızı-mor meyveler, turuncu renkli zerzevat ve meyveler önerilmektedir.

Tam tahıllar ve lifli besinlerle bağırsak sıhhatinizi destekleyin

Tam buğday, yulaf ve bulgur üzere tam tahıllar, zerzevat ile meyveler, bağırsak sıhhatini destekleyen lif açısından varlıklı besin kaynaklarını oluşturuyorlar. Günde yaklaşık 25-30 gram lif alımı sindirim sistemini düzenleyerek toksinlerin bedenden atılmasını kolaylaştırıyor. Önerilen ölçülerde lif alımı sindirim sistemini desteklerken, kolon kanseri başta olmak üzere, kimi kanser çeşitlerine karşı gözetici tesir gösteriyor.Beyaz unlu eserler yerine tam tahıl içeren besinlerin tercih edilmesi lif alımını artırmayı sağlıyor.

En riskli besinlerden uzak durun

Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı (IARC) tarafından; sosis, salam ve sucuk üzere işlenmiş etler, ‘Grup 1 Kanserojen’ yani en riskli besinler olarak sınıflandırıldı. Bilhassa bu besinlerin içerdikleri nitrit, nitrat ve yüksek sıcaklıkta sürece sırasında oluşan ziyanlı bileşikler, başta kolorektal kanser olmak üzere, sindirim sistemi kanserleriyle ilişkilendirilmektedir Araştırmalara nazaran, her gün 50 gram işlenmiş et tüketen bireylerde kolorektal kanser riski yaklaşık yüzde 18 oranında artmaktadır.

Kırmızı et tüketimini sınırlayın

Kırmızı etin yüksek ölçüde ve yanlışlı pişirme yollarıyla tüketilmesi kimi kanser cinsleriyle ilişkilendiriliyor. Bilhassa haftada 500 gramdan fazla kırmızı et tüketiminin, başta kolorektal kanser olmak üzere, sindirim sistemi kanserlerinin oluşma riskini artırabileceği gösterilmiş.

Yüksek ısıda, bilhassa közde yahut mangalda pişirilen etlerde oluşan heterosiklik aminler (HCA) ve polisiklik aromatik hidrokarbonlar (PAH) üzere ziyanlı bileşikler, kanserojen tesir gösteriyor. Münasebetiyle kansere karşı kırmızı et tüketimi sonlandırılmalıdır. Haftada 1-2 sefer, haşlama ya da fırınlama üzere sağlıklı pişirme usulleriyle tüketmek daha inançlıdır.

Şeker ve rafine karbonhidratlardan kaçının

Aşırı şeker tüketimi obezite riskini artırarak dolaylı yoldan birtakım kanser tiplerine yer hazırlayabiliyor. Ayrıyeten yüksek glisemik indeksli besinler bedende kronik inflamasyonu tetikleyebiliyor. Bu nedenle şekerli içecekler, tatlılar ve beyaz un içeren eserler üzere rafine karbonhidratlardan uzak durulmalı; yerine tam tahıllar, meyve, zerzevat ve doğal karbonhidrat kaynakları tercih edilmelidir.

Doymuş ve trans yağ kullanmayın

Doymuş yağlar (tereyağı, kuyruk yağı üzere hayvansal kaynaklı yağlar) ve trans yağlar (margarin, paketli atıştırmalıklar, kızartılmış fast food ürünleri) çok tüketildiklerinde bedende iltihaplanmayı artırarak kimi kanser çeşitlerine taban hazırlayabiliyor. Bunun bilakis, Omega-3 yağ asitlerinin inflamasyonu azaltarak bilhassa göğüs ve prostat kanserine karşı gözetici tesirleri olduğu saptanmış. Ayrıyeten araştırmalar, Akdeniz tipi beslenmede yaygın olarak kullanılan zeytinyağı, ceviz ve avokado üzere sağlıklı yağ kaynaklarının kanser riskini azaltmada destekleyici olduğunu ortaya koyuyor.

Yüksek ölçüde tuz ve tuzlu besinler tüketmeyin

Turşu, hazır çorbalar, işlenmiş atıştırmalıklar ve salamura besinler çok sodyum içeriyorlar. Çok tuz tüketimi de bilhassa mide kanseri riskini artırabiliyor. Etiket okuma alışkanlığı kazanmak, işlenmiş besinleri azaltmak, yemekleri tuz yerine limon, baharat ve sarımsak üzere doğal aromalar ile lezzetlendirmek; hem genel sıhhat hem de kanserden korunma açısından kıymet taşıyor. Dünya Sıhhat Örgütü; günlük tuz tüketimini, yaklaşık bir çay kaşığına denk gelen 5 gramla sonlandırmayı öneriyor.

Besinlerin pişirme metoduna dikkat edin

Kızartma, közleme ve yüksek ısıda pişirme formülleri kansere neden olabilecek ziyanlı bileşiklerin oluşmalarına yol açabiliyor. Bilhassa etlerde kömürleşme kanser riskini artırıyor. Bu nedenle haşlama, buğulama, fırınlama ya da ızgarada yanmadan pişirme üzere daha sağlıklı sistemler tercih edilmelidir. Birebir vakitte yiyecekleri çok karartmamak, kömürleşmiş kısımları tüketmemek ve pişirme mühletine dikkat etmek, kanser riskini azaltmak açısından değerlidir.

Alkolü büsbütün bırakın

Alkol, başta karaciğer, göğüs, yemek borusu ve kolon kanseri olmak üzere, birçok kanserle alakalı oluyor. Her seviyede alkol tüketimi kanser riskini artırıyor; inançlı bir alt hudut belirtilmiyor. Milletlerarası Sıhhat Otoriteleri, kanserden korunmak için alkolün büsbütün bırakılmasını öneriyor.