Boşanma davasında şaşırtan emsal karar! Evin giderlerine destek olmadı, ‘tam kusurlu’ bulundu… Nafakayı kim ödeyecek?

Ankara’da eşinden daha fazla maaşı olmasına karşın meskenin hiçbir masrafına katılmayan bayan, boşanma davasında ‘tam kusurlu’ bulundu. Bayanın maaşıyla evlilik birliğinin masraflarına katılmak yerine arsa aldığı, kripto ve borsaya yatırım yaptığı belirlendi.

— Pekala evliliklerde ticari yükümlülükler neler?
— Bayanın konutunun masraflarına takviye olmaması, boşanma davasında mal paylaşımını nasıl tesirler?
— En kıymetlisi bu durumda nafaka süreci nasıl işler?

Avukat Elvan Kılıç, emsal karar niteliğindeki boşanma davasının merak edilenlerini anlattı.

1- Boşanma davasında bayanın ‘tam kusurlu’ bulunmasının temel hukuksal desteği nedir?

Kadının evlilik birliğinin yükümlülüklerini yerine getirmemesi, Türk Uygar Kanunu’nun 185. ve 166. hususları çerçevesinde ‘evlilik birliğinin sarsılması’ gerekçesiyle değerlendirilmiştir. Tam kusur tespiti, bilhassa bayanın eşine karşı mali yükümlülüklerini uzun periyodik, şuurlu ve ısrarlı bir biçimde yerine getirmemesi nedeniyle yapılmıştır. Bu tıp bir davranış, birliğin temelinden sarsılmasına neden olan ağır bir kusur olarak kabul edilebilir.

Türk Uygar Kanunu’nun 185. hususuna nazaran, eşler ‘birlikte yaşamak, birbirine sadık kalmak ve yardımcı olmak’la yükümlüdür. Birebir vakitte 186. husus, eşlerin ‘birliğin sarfiyatlarına güçleri oranında katılmasını’ açıkça düzenler. Kadının meskenin hiçbir sarfiyatına katılmaması, bu yükümlülüğün ihlali manasına gelir. Buradaki temel nokta, ekonomik gücü yüksek olan eşin bu gücü birliğin devamı için kullanmaktan imtina etmesidir.

2- Bayanın maaşını mesken masraflarına harcamak yerine arsa alması, kripto para ve borsaya yatırım yapması, boşanma davasında mal paylaşımını nasıl tesirler?

Kadının yaptığı yatırımlar, evlilik mühletince elde edilen gelirle yapıldığı sürece ‘edinilmiş mal’ sayılır. Lakin bu noktada kıymet arz eden konu, bayanın birliğe katkı sunmayıp yalnızca kendisine yatırım yapmasıdır. Mal paylaşımında bu durum hâkimin takdir yetkisini etkileyebilir. Örneğin, TMK 236/2 uyarınca hâkim, bir eşin başkasının hisse oranını azaltmasına neden olacak biçimde haksız davranışlar içinde bulunması hâlinde denkleştirme yapabilir. Lakin bu yatırımlar, aksi kararlaştırılmadıkça tekrar de hisseli mal rejimi kapsamında kalacaktır.

Evlilik birliği sırf duygusal değil, tıpkı vakitte ekonomik bir iştiraktir. Taraflardan birinin mali gücü yerindeyken ortak ömrün masraflarına sistematik biçimde katılmaması, hukuk nizamımızda artık önemli bir kusur olarak kıymetlendirilmektedir. Bu çeşit kararlar, fizikî ya da duygusal ihlallerin yanı sıra ekonomik sorumluluklardan kaçınmanın da evliliği temelinden sarsabileceğini ortaya koymakta; eşitlik ve karşılıklı katkı unsurunun yargı kararlarına somut biçimde yansıdığını göstermektedir.

Avukat Elvan Kılıç

3- Bu tıp bir durumda, mağdur eşin maddi ve manevi tazminat talepleri hangi münasebetlerle ve ne ölçüde karşılanabilir?

Eğer bayan ‘tam kusurlu’, erkek ise ‘kusursuz’ ya da ‘daha az kusurlu’ olarak kabul edilmişse, Türk Uygar Kanunu’nun 174. unsuru uyarınca erkek maddi ve manevi tazminat talebinde bulunabilir. Maddi tazminat, evlilik nedeniyle uğradığı zararın telafisi; manevi tazminat ise kişilik haklarına yapılan atağın karşılığı olarak öngörülür. Mahkeme, tarafların sosyoekonomik durumuna, evliliğin mühletine ve kusur yoğunluğuna nazaran bu talepleri kısmen ya da büsbütün kabul edebilir.

4- Bayanın tam kusurlu bulunması, boşanma sonrasında nafaka yükümlülüğü açısından ne manaya geliyor?

Boşanma davasında ‘tam kusurlu’ eşin nafaka talebi, TMK 175’e nazaran reddedilebilir. Yasa, yoksulluk nafakası talebinde bulunacak eşin ‘daha ağır kusurlu’ olmamasını kaide koşar. Bu olayda bayan tam kusurlu bulunduğu için, eşinden nafaka talep etmesi hukuken mümkün değildir. Tersine, erkek yoksulluğa düşecekse ve kusursuz ya da az kusurluysa, nafaka alma hakkına sahip olabilir.

5- Bu karar, misal nitelikteki boşanma davaları için bir emsal teşkil eder mi?

Evet, bu karar misal uyuşmazlıklarda emsal niteliği taşıyabilir. Bilhassa evlilik birliğinde mali katkının yalnızca tek bir eşin sorumluluğunda olamayacağı, başka eşin de imkânları ölçüsünde birliğe katkı sağlama zaruriliği olduğu vurgulanmış olur. Mahkemelerin artık yalnızca fizikî şiddet yahut aldatma üzere klasik kusur tiplerine değil, mali yükümlülüklerin ihlali üzere daha geniş kapsamlı davranışlara da hassasiyetle yaklaştığını gösteriyor.

6- Gelecekte bu çeşit davaların önüne geçmek için ne üzere tedbirler alınması gerekir?

Bu tıp ihtilafların önüne geçebilmek için evlilik öncesinde ya da evlilik sırasında mal rejimi kontratları yapılması büyük kıymet taşıyor. Ayrıyeten eşler ortasında açık bir finansal bağlantı kültürünün olması da değerli. Bilhassa mal ayrılığı rejimi yahut katkı oranlarının açıkça belirlendiği mukaveleler hem mal paylaşımını hem de kusur değerlendirmelerini daha şeffaf ve adil hale getirebilir.