Fordo Nükleer Tesisi nerede, yerin kaç metre altında? İran’ın yerin metrelerce altına gizlediği bir tesis!
İran’ın nükleer programının kalbi olarak nitelendirilen Fordo Nükleer Tesisi, hem stratejik pozisyonu hem de yerin metrelerce altına gizlenmiş yapısıyla dünya kamuoyunun en çok konuştuğu nükleer merkezlerden biri. Resmi ismiyle Şehit Ali Mohammadi Nükleer Tesisi, Tahran’a yaklaşık 160 kilometre uzaklıkta, Kum kentinin 30 kilometre kuzeyinde, Kūh-e Dāgh Ghū’ī dağının derinliklerinde yer alıyor. İslam İhtilal Muhafızları Ordusu (IRGC) üssüne inşa edilen bu tesis, uranyum zenginleştirme faaliyetleriyle milletlerarası kontrollerin ve tartışmaların odağında. Fordo, derinliği ve güçlendirilmiş yapısı nedeniyle yalnızca ABD’nin GBU-57 Massive Ordnance Penetrator (MOP) bombasıyla yok edilebilecek bir tesis olarak görülüyor. Pekala, Fordo Nükleer Tesisi tam olarak nerede, yerin kaç metre altında?
FORDO NÜKLEER TESİSİ NEREDE?
Fordo Nükleer Tesisi, İran’ın Kum kentinin yaklaşık 30 kilometre kuzeyinde, Tahran’a ise 160 kilometre aralıkta yer alıyor. Tesis, Kūh-e Dāgh Ghū’ī dağının içinde, eski bir İslam İhtilal Muhafızları Ordusu (IRGC) üssüne inşa edilmiş. Tesis, dağlık ve engebeli bir bölgede, stratejik olarak hava ataklarına karşı korunaklı bir pozisyonda bulunuyor. İran, tesisi 2006-2007 yılları ortasında gizlice inşa etmeye başladı ve 2009’da ABD, İngiltere ve Fransa tarafından varlığı ifşa edilene kadar milletlerarası toplumdan gizledi.
FORDO YERİN KAÇ METRE ALTINDA?
Fordo Nükleer Tesisi, yerin yaklaşık 80-90 metre altında, dağın içine gömülü bir halde inşa edilmiş. Birtakım kaynaklar, tesisin 90 metreye kadar derinlikte olduğunu ve üç katlı bir yeraltı yapısına sahip olduğunu belirtiyor. Tesisin bu derinliği ve ultra yüksek performanslı beton (UHPC) ile güçlendirilmiş yapısı, onu konvansiyonel hava hücumlarına karşı neredeyse dokunulmaz kılıyor. Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA) Yöneticisi Rafael Grossi, tesisin yarım mil (yaklaşık 800 metre) derinlikte olabileceğini ima etse de, uzmanlar çoklukla 80-90 metre derinlikte olduğu konusunda hemfikir. Bu derinlik, İngiltere ile Fransa’yı bağlayan Manş Tüneli’nden daha derin bir pozisyonu tabir ediyor ve yalnızca ABD’nin 13.600 kg’lık GBU-57 Massive Ordnance Penetrator (MOP) bombasının, B-2 hayalet bombardıman uçaklarıyla atılması durumunda tesisi yok edebileceği belirtiliyor.
FORDO’NUN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ
Fordo Nükleer Tesisi, iki ana uranyum zenginleştirme salonuna sahip ve yaklaşık 3.000 santrifüj barındıracak halde tasarlandı. Tesis, iki büyük tünel ve bir dizi küçük tünelden oluşan bir yeraltı kompleksi olarak inşa edildi. Başlangıçta 16 santrifüj kaskadı için planlanan tesis, 2015 JCPOA mutabakatıyla uranyum zenginleştirmeyi durdurdu ve 1.044 IR-1 santrifüjle sonlu bir araştırma merkezi olarak tekrar yapılandırıldı. Fakat, 2018’de ABD’nin muahededen çekilmesinin akabinde İran, tesiste uranyum zenginleştirmeye yine başladı. 2023’te IAEA, Fordo’da %83,7 saflıkta uranyum tespit etti; bu, nükleer silah için gereken %90 saflığa çok yakın bir düzey. Tesis, İran’ın en gelişmiş IR-6 santrifüjlerini barındırıyor ve bu makineler, uranyumu daha süratli ve yüksek saflıkta zenginleştirebiliyor.
