Akciğerleri aniden söndürüyor, yoğun bakımlar gençlerle dolu… 300 puff 1 paket sigaraya eşdeğer | ELEKTRONİK SİGARALARLA İLGİLİ 10 SORU 10 YANIT

Her geçen gün daha da tanınan hale gelen elektronik sigaralar, önemli riskler barındırıyor fakat sıhhat uzmanlarının ikazlarına karşın tehlikenin farkında olmayanlar başka sigara eserlerine kıyasla daha saf gördüğü elektronik sigaraları kullanmaya devam ediyor.

‘Sigaradan daha az zararlı’ mazeretiyle son yıllarda salgın üzere yayılan, dumansız hatta hoş aromalı kokuları sebebiyle saf gözüken ve bilhassa gençler ortasında yaygınlaşan son derece tehlikeli bu alışkanlık, ağır bakımlarda genç hastaların sayısını artırdı.

Uzmanlar, elektronik sigara kullanımının akciğerlerde sıvı birikmesine, kalp- damar hasarına, hatta ölümcül teneffüs yetmezliğine yol açabileceğini belirtiyor. Son olarak ağır bakıma düşen bir genç kızın yayımladığı görüntüden sonra elektronik sigaraların tehlikeli yüzü tekrar gündeme geldi.

ABD’de yaşayan Tuğçe Öztürk’ün yaptığı paylaşım elektronik sigaranın tehlikelerini bir sefer daha gözler önüne serdi. Öztürk, “vape” ismi verilen sigara nedeniyle akciğerlerinde önemli ölçüde sıvı biriktiğini duyurdu. Sedye üzerinden insanlara seslenen genç bayan, “Herkese yalvarıyorum, katiyen içmeyin ve hepsini çöpe atın” dedi.

Uzmanlar, elektronik sigara kullanımının kalp-damar sistemi başta olmak üzere akciğerlerde sıvı birikmesine, damar duvarında hasara ve hatta ölümcül teneffüs yetmezliğine üzere önemli hastalıklara yol açabileceğini belirtiyor lakin kimi kokusunu ve tadını sevdiğinden, kimi sigarayı bırakmak için daha sağlıklı bir alternatif olduğunu düşündüğünden bu sigaralardan bir türlü vazgeçemiyor.

Peki elektronik sigaralar daha mı bağımlı hale getiriyor?
Bir elektronik sigara kullanıcısı, kaç sigaraya muadil nikotin alıyor?
Etkileri ne kadar mühlet sonra ortaya çıkmaya başlıyor?
Akciğer sönmesi birden mi oluyor?
Bu kademeden sonra güzelleşme talihi var mı?
Yoğun bakımlarda durum ne?

Elektronik sigaralarla ilgili merak ettiğimiz tüm soruları Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doktor Yelda Başbuğ yanıtladı.

NİKOTİN İÇERDİĞİ İÇİN BAĞIMLILIK DEVAM EDER

1- Sigarayı bırakmak için elektronik sigaraya başlayanlar kendini mi kandırıyor? Bu sigaralar daha mı bağımlı yapıyor?

Evet, birçok kişi sigarayı bırakmak maksadıyla elektronik sigaraya başlıyor lakin bu bir yanılsama olabilir. Elektronik sigaralar da nikotin içerdiğinden bağımlılığı sürdürür. Üstelik birtakım likitlerdeki nikotin seviyesi klâsik sigaradan daha yüksek olabilir. Bu da bireyin fark etmeden daha fazla nikotin tüketmesine, yani bağımlılığın derinleşmesine neden olur.

SIVI BUHARLAŞTIRILARAK AKCİĞERLERE ÇEKİLİR

2- Klasik sigaradan daha az ziyanlı mı, yoksa farklı sıhhat riskleri mi barındırıyor?

Elektronik sigaralar farklı ziyanlara yol açar. Klâsik sigaradan daha az ziyanlı olduğu düşünülse de bu büsbütün suçsuz olduğu manasına gelmez. Elektronik sigaralarda ısıtılan sıvı buharlaştırılarak akciğerlere çekilir ve bu sıvılar birçok kimyasal husus içerir. Akciğer hasarı, bağışıklık sistemi baskılanması, damar yapısında bozulma üzere pek çok riski vardır. Bilhassa ‘EVALI’ ismi verilen elektronik sigara alakalı akciğer hastalıkları, önemli hadiselere yol açabilir.

EVALI (“Electronic Cigarette or Vaping Product Use-Associated Lung Injury”), yani elektronik sigara yahut buharlaştırıcı eserlerin kullanımı sonucu gelişen önemli ve potansiyel olarak ölümcül bir akciğer hastalığıdır.

GENÇ BİREYLERDE TESİRLERİ DAHA GEÇ ORTAYA ÇIKABİLİR

3- “Ben içiyorum bir şey olmuyor” diyenler yanılıyor mu? Tesirler ne vakit başlar? Yaş tesirler mi?

Evet, bu niyet aldatıcıdır. Elektronik sigaranın ziyanları çoklukla bâtın ve kümülatif (birikici) biçimde ortaya çıkar. Genç bireylerde bağışıklık sistemi ve akciğer rezervleri daha güçlü olduğu için semptomlar geç ortaya çıkabilir. Lakin bu, ziyan görmedikleri manasına gelmez.

Akciğer dokusunda mikroskobik seviyede hasar başlamış olabilir. Üstelik genç yaşta başlanan kullanım, daha uzun müddetli maruziyet demektir; bu da ileri yaşlarda önemli meselelerin temelini atar. 40’lı yaşlardaki bireyler ise, varsa mevcut kalp-damar hastalıkları, KOAH başlangıcı ya da bağışıklık zayıflığı nedeniyle bu kimyasallardan daha süratli ve daha bariz biçimde etkilenebilir.

Sonuç: Etkilenme süreci yaşa nazaran değişir ancak her iki küme için de tehlike gerçektir; yalnızca formu ve müddeti farklıdır.

ETKİLERİ HALA TAM OLARAK BİLİNMİYOR

4- Elektronik sigara ve klasik sigaranın içerik açısından farklılıkları neler?

Her ikisi de nikotin içerir ve bu istikametiyle bağımlılık yapıcıdır. Lakin elektronik sigaralar propilen glikol, gliserin, aroma vericiler, ağır metaller ve hücrelerde ağır gen hasarlarına neden olan, kanserleşmeye götürecek düzenekleri tetikleyen kimi karsinojenik bileşenler üzere birçok öteki kimyasal içerir. Bu hususların uzun vadeli tesirleri hâlâ tam bilinmemektedir. Ayrıyeten ısıtma sırasında buharın içinde toksik aldehitler üzere ziyanlı bileşikler oluşabilir.

300 PUFF 1 PAKETE EŞDEĞER

5- Bir elektronik sigara kullanıcısı, kaç sigaraya muadil nikotin alır?

Elektronik sigara ile klâsik sigara ortasındaki nikotin oranları, kullanılan aygıtın özelliklerine ve likit içeriğine bağlı olarak değişebilir.

Bir elektronik sigara kartuşu (pod), içeriğine bağlı olarak yaklaşık 20 ila 40 adet sigaraya muadil nikotin içerebilir. Örneğin; 1 pod (0.7 ml), %5 oranında nikotin içeriyorsa yaklaşık 50 mg nikotin sağlar. Bu ölçü, ortalama 1–1.5 paket sigaraya denktir. Birçok kişi günde 300 puff’a kadar tüketim yapabilir ve bu da yaklaşık 1 paket sigaraya muadil olabilir. Lakin çekim sıklığı, likit tipi (salt/freebase) ve nikotin yoğunluğu bu oranı değiştirebilir. Sonuç olarak, fark edilmeden çok yüksek ölçüde nikotin alınabilir ve bağımlılık riski önemli halde artar.

Utah’ta yaşayan Maddie Nelson, hastaneye başvurduğunda üç yıldır elektronik sigara kullanıyordu. Şiddetli böbrek ve sırt ağrıları nedeniyle kısa mühlet içinde komaya giren kızın akciğerlerinde çok önemli hasar olduğu tespit edildi.

Bilincini büsbütün kaybettikten sonra tabiplerin ağır gayretleri sayesinde hayata geri döndürülen genç kızın akciğerlerinde gliserin parçalarına rastlandı. Hekimleri Nelson’ın ciğerlerinde çok önemli hasarlar olduğunu söylediler.

Nelson’ın ciğerlerinde elektronik sigara likitlerinde bulunan gliserinin neden olduğu yağ parçacıklarının tespit edildiğini ve bugüne dek gördükleri en berbat akciğer olduğunu açıkladılar.

Kaynak: yesilay.org.tr

 AKCİĞER SÖNMESİ ANSIZIN GELİŞEBİLİR

6- Elektronik sigara kullanımına bağlı akciğer sönmesi birden mi olur, yoksa belirti verir mi?

Akciğer sönmesi (pnömotoraks), ani gelişebilir. Lakin kimi durumlarda öncesinde nefes darlığı, göğüs ağrısı, öksürük üzere ihtar işaretleri verebilir. Elektronik sigaraya bağlı olarak akciğer dokusu zayıflar ve bu durum sönmeye yatkın hale gelir. Bilhassa genç ve zayıf bireylerde daha sık görülür.

MÜDAHALE GECİKİRSE VEFAT RİSKİ ARTAR

7- Akciğer sönmesi yaşayan bir hastanın tedavisi nasıl yapılır? Vefat riski yahut kalıcı hasar var mı?

Tedavi; sönmenin boyutuna nazaran değişir. Küçük sönmelerde oksijen takviyesi kâfi olabilir. Daha büyüklerde ise göğüs tüpü takılarak hava boşaltılır. Şayet müdahale gecikirse mevt riski artar. Tekrarlayan durumlarda cerrahi gerekebilir. Uzun vadede kimi hastalarda teneffüs kapasitesinde azalma ve kalıcı akciğer hasarı görülebilir.

SATIŞI YASAK LAKİN İNTERNET SİTELERİNDEN ALINIYOR

8- Elektronik sigaraların yasal düzenlemelere tabi tutulması gerekir mi? Türkiye’de bu bahiste ne yapılıyor?

Kesinlikle, bu eserlerin sıkı kontrole tabi tutulması gerekir. Türkiye’de şu anda elektronik sigara satışı yasaktır. Lakin internet ve yurtdışı kaynaklı eserlerle yaygın kullanım devam etmektedir. Bu nedenle hem kontrol hem de halk sıhhati bilgilendirme çalışmaları artmalıdır.

18 yaşındaki sportmen Hergenreder sigaranın sıhhate ziyanlarının farkında olarak elektronik sigara kullanmaya başladı. sigara kadar ziyanlı olmadığını düşünen genç, göğüs darlığı ve öksürük şikayetleriyle hastaneye başvurduktan sonra hekimlerin söyledikleri karşısında şaşkına döndü. Tabiplerin açıklamalarına nazaran Hergenreder’in ciğerleri 18 yaşındaki bir bireyin ciğerlerine değil 70 yaşındaki yaşlı bir kişinin ciğerlerine benziyordu. Bu yaşta bir kişinin ciğerlerinin bu kadar berbat olmasının nedenini elektronik sigaraya bağlayan tabipler Hergenreder’i tedavi altına aldı.
Kaynak: yesilay.org.tr

20 YAŞ ALTI BİREYLER AĞIR BAKIMDA

9- Saha gözlemlerinize nazaran bilhassa gençlerde ağır bakım müracaatlarında artış var mı?
Evet, bilhassa 20 yaş altı bireylerde, elektronik sigaraya bağlı gelişen teneffüs sorunları nedeniyle acil ve ağır bakım müracaatlarında artış gözlemleniyor. EVALI tanısı alan hastaların büyük kısmı genç bireylerden oluşmaktadır. Kimi hadiselerde ventilatör takviyesi gerekebiliyor.

E-sigara kullanımının bin 219 farklı gende değişikliğe yol açtığının gösterildiğini anlatan Avrupa Teneffüs Derneği Bilimsel Komite Yöneticilerinden Prof. Dr. Andrew Bush, geçen hafta Antalya’da gerçekleştirilen Türk Toraks Derneği’nin 27’nci Yıllık Kongresi’nde şu ikazları yaptı: “E-sigaralar sanıldığı üzere günahsız değil. Bu aygıtlar yüzünden tütün eseri kullanımı 10-11 yaşa kadar düştü. Yapılan araştırmalara nazaran e-sigara bin 200’den fazla gende değişikliğe neden olarak DNA’ya ziyan veriyor. Bu eserler patlama, yanma üzere kazalarla önemli yaralanmalara da sebep oluyor.”

10- Pekala, ısıtmalı tütün aygıtları ne kadar ziyanlıdır? Duman yerine aerosol üretmeleri daha mı inançlı?

Bu aygıtlar, tütünü yakmak yerine ısıtarak nikotin içerikli aerosol üretir. Bu durum kimi yanıcı hususların ortaya çıkışını azaltabilir, lakin yeniden de nikotin bağımlılığı ve damar sıhhatine ziyan üzere riskleri taşır. Aerosolde bulunan kimi bileşikler tekrar teneffüs yollarına ziyanlıdır. Bu nedenle ‘daha güvenli’ algısı da aldatıcı olabilir. Büsbütün zararsız değillerdir.