Dünyanın gözü ABD seçimlerinde! Harris ile devam mı, Trump’a geri dönüş mü
ABD’de yaklaşık 240 milyon seçmen, 4 yıl boyunca görev yapacak başkanı seçmek için sandık başına gitti. Seçmen tıpkı vakitte 435 üyeli Temsilciler Meclisi’nin tamamı ile Senato’nun 34 üyesini belirlemek üzere oy verdi. Ocak ayında yapılacak merasimle yemin ederek Beyaz Saray’da işbaşı yapacak ismin kim olacağını, sadece Amerikalılar değil tüm dünya yakından takip ediyor. Cumhuriyetçi aday Donald Trump ile Demokrat Lider Yardımcısı Kamala Harris’in ortasında geçecek yarışın kazananı, global çatışmalar ve krizlerden iktisada kadar dünyayı ilgilendiren problemlerde karar verici olacak.
KÜRESEL KRİZLER VE SAVAŞLAR
Harris ve Trump’tan hangisinin kazanacağı; Lübnan ve Gazze’de devam eden İsrail ataklarından Ukrayna-Rusya savaşına, İran’ın nükleer gücünden NATO’ya, Kore Yarımadası’ndaki gerginlikten Çin ve Tayvan ortasındaki ihtilaf problemine, Avrupa’da yükselişe geçen çok sağdan Latin Amerika ülkelerindeki ekonomik krizlere kadar pek çok mevzuda gelecek dört seneyi farklı halde etkileme potansiyeline sahip.
HARRIS, BIDEN’IN ÇİZGİSİNDE
ABD Başkanı Joe Biden’ın yardımcılığını yapan Harris’in temel siyasetlerinin, Washintong idaresinin dört yıldır izlediğinden çok da farklı olmayacağı bedellendiriliyor. Harris, Avrupalı ortaklarıyla birlikte, neredeyse üç yıldır devam eden savaşta Rusya’ya karşı Ukrayna’yı desteklemeye devam etmeyi vaat ediyor. Ortadoğu’da süren İsrail’in çok cepheli ve çok yıkıcı savaşında ise “hem Filistinlilerin acılarına son vermek, hem de İsrail’in güvenliğini desteklemek” olarak çizilen ikili politikayı sürdürmesi bekleniyor. Asya-Pasifik’te Çin’le ticaret savaşı, Pekin-Tayvan gerginliği ya da Kore Yarımadası’ndaki krizle ilgili kesin ve net gayeler açıklamasa da bu problemlerde de Biden’ın çizgisinden ayrılmayacağı düşünülüyor.
TRUMP’IN ÖNGÖRÜLEMEZLİĞİ
Öte yandan Cumhuriyetçi aday Donald Trump’ın global sorunlardaki hali, Harris’le neredeyse taban tabana zıt. Eski Başkan’ın misyon yaptığı 2016-2020 devrindeki öngörülemez dış siyasetinin, ikinci defa Oval Ofis’e yerleşmesi durumunda daha da sertleşebileceği kestirim edilebiliyor. “Önce Amerika” diyerek içe dönük bir siyaset yürütse de Trump, misyonda olduğu müddet boyunca İsrail büyükelçiliğini Kudüs’e taşımak, Kuzey Kore’yi ziyaret eden ilk ABD Başkanı olmak, Ortadoğu’dan ve Afganistan’dan asker çekmek, Çin’den gelen eserlere yüksek gümrük vergileri uygulamak üzere büyük adımlar da atmıştı. Eski Lider, tekrar seçilmesi halinde Ukrayna ve Rusya’yı müzakere masasına oturtacağını, Ortadoğu’ya barış getireceğini, Pekin’e karşı çok daha sert bir siyaset izleyeceğini söylüyor.
SALINCAK EYALETLER SONUCU BELİRLEYECEK
Seçimlerde kazananı, salıncak eyalet olarak anılan ve Demokratlar ve Cumhuriyetçiler ortasında gidip gelen 7 bölge belirleyecek. Adayların nihaileşmesinin akabinde ulusal çapta yapılan anketlerde genel olarak Kamala Harris, Donald Trump’ın çok az farkla önünde görünüyor. Fakat 7 salıncak eyalette (Pensilvanya, Georgia, Arizona, Nevada, Michigan, Kuzey Carolina ve Wisconsin) yapılan anketlerde besbelli biçimde bir kazanana işaret etmiyor. New York Times gazetesi ve Siena College’ın son anketine nazaran Harris, North Carolina’da, Georgia’da, Nevada, Wisconsin ve Georgia’da yalnızca 1 ya da 2 puan farkla yarışı önde götürürken, Pensilvanya’da ise rakibi Trump ile ortasındaki fark gitgide azalıyor. Trump ise Arizona’da rakibine 4 puan fark atıyor.
KATILIM NE SEVİYEDE OLACAK
2016 ve 2020’de Trump’ın kazanacağı oy oranını öngöremeyen araştırma şirketleri nedeniyle anket sonuçları uzun müddettir tartışmalı. Başa baş geçmesi beklenen seçimlerde iştirak oranı da büyük değer arz ediyor. Bu yıl 75 milyon seçmenin erken oy kullandığı ülkede, kararsız seçmenin sandığa gidip gitmeyeceği de merak ediliyor. Bilhassa salıncak eyaletlerdeki seçmenlerin öncelik verdikleri bahislerin farklılığı tabloyu karmaşıklaştırıyor. Örneğin hudut eyaletleri Nevada ve Arizona’da göç problemi, Michigan’da Gazze savaşı, Pensilvanya’da ise kürtaj sıkıntısı seçmenlerin oy tercihlerini belirliyor. Bu arada Yüksek Seçim Kurulu (YSK) Lideri Ahmet Yener ve YSK üyesi Ali Ürker, bugün yapılacak Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanlık Seçimleri’ni takip etmek üzere ABD’nin başşehri Washington’a gitti. Ziyaret kapsamında Federal Seçim Komisyonu’nu ziyaret eden heyet, seçim alanında çalışma gösteren başka kurumlara da ziyaretler gerçekleştirecek ve oy verme günü dahil tüm seçim sürecini yerinde gözleyecek.
TRUMP’IN SIRRI NE
Trump’ın geçen hafta New York mitinginde kendisine eşlik eden Temsilciler Meclisi’nin Cumhuriyetçi Başkanı Mike Johnson’a dönerek “Küçük sırrımızla Meclis’te hakikaten yeterli işler başaracağımızı düşünüyorum” demesi tartışma yaratmıştı. “Yarış bittiğinde size sırrın ne olduğunu söyleyeceğiz” diye konuşan Trump’ın sözleri rakip Demokratlarda endişeye yol açtı. 2020’de seçim sonuçlarını baltalamak için Trump ile çalışan Johnson’ın, seçilmesi halinde Kamala Harris’in başkanlığını engellemeye çalışacağına dair söylentiler var.
İKİNCİ PERİYOT İÇİN ADAY
* 1946 New York doğumlu. Pensilvanya Üniversitesi’nde iktisat okudu.
* Müteahhit babasının yolundan gitti. Manhattan’a inşa ettiği Trump Tower hayatının dönüm noktası oldu.
* Yarışmacıların şirketinde yöneticilik yapmak için yarıştığı ‘Çırak’ programıyla ekran yüzü oldu.
* 2016’da beklenmedik bir biçimde Cumhuriyetçi Parti’den lider seçildi.
* 2020 seçimlerini kazanamayan lakin kaybettiğini de kabul etmeyen Trump, ikinci devir için Beyaz Saray’a geri dönmeyi istiyor.
DONALD TRUMP NE DİYOR
* En değerli sloganı ‘ABD’yi Tekrar Büyük Yap.’
* ABD’de kaçak yaşayan göçmenleri hudut dışı etmeyi vaat ediyor.
* Seçilirse Ukrayna ve Rusya önderlerine ‘Ben iş başı yapana kadar savaşı sonlandırın’ ültimatomu vereceğini söylüyor.
* İsrail’e de misyona başlayana kadar ‘savaşı bitirin’ dediği tez ediliyor.
JULİA ROBERTS, TRUMP’I KIZDIRDI
ABD’de başkanlık seçiminde Hollywood yıldızlarının Demokrat Parti adayı Kamala Harris’e olan dayanağı sürüyor. Harris’e takviye için hazırlanan bir reklamı seslendiren ünlü aktris Julia Roberts, rakip Trump’ın öfkesini üzerine çekti.
‘KOCANA SÖYLEMEN GEREKMEZ’
Söz konusu reklamda bir bayan, Cumhuriyetçilerin lider adayı Donald Trump’a meyilli görünen kocasına karşın, oy kabininde Harris’e oy verirken görülüyor. Daha sonra bayan, oy verme kabininden ayrılırken kocasının “Doğru seçimi yaptın mı” sorusuna “Elbette, tatlım” diyerek cevap veriyor. Fakat o esnada orada Harris destekçisi olduğu düşünülen öbür bir bayanla imalı bir bakışma yaşıyor. Bu sırada Roberts’in sesi bir defa daha devreye giriyor ve “Unutmayın, kabinde olan kabinde kalır” diyerek bayanlara ‘kime oy verdiğinizi kocanıza söylemek zorunda değilsiniz’ iletisi veriliyor. Reklama ‘çok saçma ve aptalca’ diye reaksiyon gösteren, “Hayal kırıklığına uğradım zira Julia Roberts’ı çok seviyorum” diyen Trump, bu reklamda oynadığı için aktristin ileride pişman olacağını sav etti.
SEÇİLİRSE BİRİNCİ BAYAN BAŞKAN
* 1964 California doğumlu. Jamaika kökenli bir baba ve Hint kökenli bir annenin kızı.
* Howard Üniversitesi’nde siyaset bilimi ve iktisat, California Üniversitesi’de hukuk okudu.
* Bölge savcılığına kadar yükseldi. Uyuşturucu çeteleri ve cinsel taciz davalarına baktı.
* 2016’da Senato’ya seçildi. 2020’de Demokrat Parti’den lider aday adayı oldu. 2020 seçimlerinde Demokrat Joe Biden ile birlikte Lider Yardımcılığı için yarıştı ve kazandı.
* Biden’ın temmuz ayında ikinci kere yarışmama kararı alması üzerine Demokrat Parti’nin lider adayı oldu.
* Seçilirse ABD’nin birinci bayan, ilk Asya kökenli başkanı olacak.
KAMALA HARRİS NE VADEDİYOR
* En büyük vaadi ‘Özgürlük’. Amerikalıların ‘özgürlükleri için çaba ediyoruz’ diyor.
* Rusya-Ukrayna savaşında Kiev’e askeri dayanak sürecek.
* Ortadoğu’da ihtilaflar bitene kadar İsrail’e askeri takviye ve Gazze için elinden geleni yapmayı vadediyor.
KESKİN NİŞANCILAR VE İHA’LAR DEVREDE
ABD seçimleri, 2021’de yaşanan 6 Ocak Kongre baskınının gölgesinde yapılıyor. Başa baş geçmesi beklenen yarışın, sandıktan çıkan sonucun ilan edilmesini geciktirebileceği bedellendiriliyor. Bilhassa Cumhuriyetçi aday Donald Trump’ın seçim kampanyası boyunca “2020 seçimlerinde olduğu üzere bu seçimde de hile yapılabileceği” bildirisini vermesi, kaos korkusuna yol açıyor. Ülke genelinde lokal yetkililer, oy sayım merkezini korumak için çatılara keskin nişancılar yerleştirme, seçim vazifelileri için panik düğmeleri ve sayım boyunca uçacak gözetleme dronları üzere detaylı ve fevkalâde tedbirlere başvuruyor. Güvenlik hazırlıklarının birçok, bilhassa Arizona ve Pensilvanya üzere sayımın uzun sürebileceği kritik eyaletlere odaklanıyor. Kolluk kuvvetleri birinci müdahale gruplarını hazırda tutuyor; sokaklarda fazladan devriye memurları dolaşıyor.
MÜSLÜMANLARIN OYLARI KRİTİK ÖNEMDE
ABD’de yeni liderin kim olacağı konusunda, hangi adayın daha çok oy alacağı kestirilemeyen, bu yüzden de ‘salıncak’ olarak isimlendirilen eyaletlerin tesirli olması beklenirken o eyaletlerden biri de Michigan. 250 bin Müslüman’ın yaşadığı Michigan’da Arap-Amerikalıların oyu sonuçta belirleyici olabilir. 2020 seçimlerinde Demokrat Joe Biden’ın seçilmesinde tesirli olan Müslüman seçmen, Gazze savaşı nedeniyle tıpkı takviyesi Lider Yardımcısı Kamala Harris’e vermek istemiyor.
HARRIS’E OY YOK
Amerikan Müslüman İştirak ve Güçlendirme Ağı (AMEEN) İcra Yöneticisi Rex Nazarko, Daha evvel Demokrat partiyi destekleyen Müslüman toplumun yaklaşık yüzde 60’ının bu seçimde Kamala Harris’e oy vermeyeceğini söylüyor. “Harris’i Terk Edin” hareketinin kurucularından Jaylani Hussein de Cumhuriyetçi aday Trump’ın bile seçim kampanyası sürecinde Michigan’daki Müslüman toplumla etkileşime girdiğine işaret ederek Harris’in ise bunu başaramadığını belirtti. Öte yandan eyalette Yeşil Parti adayı Jill Stein’a oy vereceğini söyleyen Müslümanların sayısı da bir oldukça fazla. Kazanma talihi bulunmayan Stein, kampanyası boyunca Gazze’yi gündeme getirerek Filistinlilere takviyesini açıklamıştı. Donald Trump 2016’da Michigan’da yalnızca 10 bin oy farkla kazanmıştı. 2020’de ise Joe Biden eyaleti 100 bin oy farkla önde tamamlamıştı.
SON ANDA GAZZE SÖZÜ
Demokrat aday Kamala Harris, evvelki gün Michigan’da düzenlenen son seçim mitinglerinden birinde Gazze’deki savaşı sonlandırmak ve Filistinlilerin kendi mukadderatını tayin etme hakkını sağlamak için elinden geleni yapacağını söyledi. Esir ve tutuklu takası konusunda da çalışacağını belirten Harris, Gazze’deki acıları bitirmek, İsrail’in güvenliğinin yanı sıra Filistinlilerin özgürlük, güvenlik ve kendi mukadderatını tayin etme haklarını sağlayacağını lisana getirdi.
3 SORU CEVAP
NEDEN KASIMIN BİRİNCİ SALISI
* Amerikan seçimlerinin kasım ayının birinci salı günü yapılması geleneği, 1845 yılından bu yana değişmedi. O devirde yüklü olarak bir tarım ülkesi olan Amerika’da çiftçilerin tarladaki hasadı tamamlamaları beklendiği için Kasım ayının birinci haftası seçim tarihi olarak seçildi. Pazar günü, ayin ve tatil günü sayıldığı; çarşambaları çiftçi pazarları kurulduğu için; seyahat mühletleri de göz önünde alındığında perşembe ve cumaların da yolda geçeceği hesap edilerek haftanın salı gününde karar kılındı.
‘SALINCAK EYALET’ NE DEMEK
* ABD’nin kıymetli bir kısmında oylar kemikleşmiş durumda. Bu eyaletlerde parti eğilimi pek değişmiyor. Bu nedenle seçimin bahtını genelde oy rengi iki parti ortasında gidip geldiği için ‘salıncak eyalet’ diye anılan 7-8 bölge belirliyor. Bu eyaletler de: Arizona, Georgia, Michigan, Nevada, Kuzey Carolina, Pensilvanya ve Wisconsin.
BAŞKAN’I HALK SEÇMİYOR MU
* Sandığa giden seçmen aslında ‘seçici konsey üyelerini’ belirlemiş oluyor. Her eyaletin nüfus büyüklüğüne nazaran seçici heyet üyesi değişiyor. Rastgele bir eyalette yüzde 50’den fazla oy alan lider adayı tüm delege oylarını kazanıyor. Toplamda 538 seçici delege var. En az 270 delegeyi garantileyen aday seçilmiş sayılıyor. Bu üyeler 17 Aralık günü başşehir Washington’da toplanarak seçmenin iradesi doğrultusunda kendi oylamasını yaparak başkanı ilan edecek.
