Avrupa ile pazarlıkta Türkiye’nin eli güçleniyor
Son yıllarda savunma sanayi alanındaki atakları Türkiye’nin değerini, NATO’nun ikinci büyük ordusuna sahip olmasının ve coğrafik pozisyonunun ötesine taşımaya başladı. Ukrayna savaşı konusunda başından bu yana izlediği siyaset da farklı çizgisiyle dikkat çekiyor. Evvelki gün Londra’da yapılan Ukrayna ve Avrupa savunması odaklı toplantıya davet edilmesi Türkiye’nin bu iki husustaki ehemmiyetine ait farkındalığın arttığının bir göstergesi olarak bedellendiriliyor. Avrupa savunma ve güvenlik mimarisinde daha fazla rol üstlenme isteğini gizlemeyen ve bu bahisteki resmi taleplerini yıllardan bu yana Avrupa Birliği’ne ileten Türkiye’nin eli, milletlerarası konjonktürün de tesiriyle giderek güçleniyor. Buna rağmen aşılması gereken mahzurlar de var.
TÜRKİYE’NİN ARTILARI
Türkiye, NATO’nun komuta ve kuvvet yapısına, harekât ve misyonlarına en fazlı katkı sağlayan ülkelerden biri. Karadeniz’de aktif rol üstlenmiş durumda. Montrö Sözleşmesi’nden kaynaklanan haklarını kullanarak oluşturduğu istikrar gözlerden kaçmıyor. Bir ateşkes ve barış sonrasında Ukrayna’da konuşlandırılması mümkün bir barış gücü için de Türkiye’nin ismi sıkça geçiyor.
DESTEK DE VAR MANİ DE
Silahlı kuvvetlerinin kapasitesi, savaş hazırlığı ve barış müdafaa kabiliyeti en yüksek ülkelerden biri olmasına karşın Türkiye’nin AB savunma teşebbüslerine tam iştiraki birtakım pürüzlerle karşı karşıya. Son devirde yaşanan gelişmeler ışığında bu alanda olumlu ilerleme kaydedilmesi için taban eskiye oranla daha uygun. Bununla birlikte güvensizlik ortamı tam kırılabilmiş değil. Ortalarında İspanya, İtalya ve Polonya’nın da yer aldığı birtakım ülkelerin işbirliğinin arttırılmasına sıcak bakmasına karşın Fransa ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin engellemeleri sürüyor.
EDIP BEKLENTİSİ
Türkiye, AB ülkelerini ortak silah üretim ve alımına teşvik etme gayeli Avrupa Savunma Yatırım Planı’na (EDIP) katılmak istiyor. Başta bu teşebbüsün üçüncü ülkelere kapalı tutulmasını isteyen Fransa geçtiğimiz aylarda itirazını çekti. Fransa’nın itirazı Türkiye’nin yanı sıra ABD, İngiltere, Güney Kore ve İsrail üzere ülkelerin EDIP kapsamında faaliyetini engelleyecek cinstendi. Türkiye’nin üretim kapasitesinin yüksek olması ve yenilikçi bir yaklaşım benimsemiş olması değerli bir avantaj olarak görülse de projeye iştirakine onay verilip verilmeyeceği net değil. EDIP’e ait onay sürecinin 2025’te tamamlanması bekleniyor.
DÖRT YILDIR BEKLİYOR
Türkiye’nin bir öbür beklentisi ise “Askeri Schengen” olarak da isimlendirilen Askeri Hareketlilik projesine katılmak için 2021’de yaptığı müracaatın kabul edilmesi. Uyumu Hollanda tarafından yürütülen Askeri Hareketlilik, AB’nin savunma odaklı Yapılandırılmış Daimi İşbirliği (PESCO) projelerinden biri. Proje, NATO’nun da son periyotta üzerinde değerle durduğu askeri ögelerin bürokratik mahzurlara takılmaksızın bir ülkeden başkalarına süratli geçişinin sağlanmasına dayanıyor. Askeri işçi ve ögelerin AB genelinde kara, demir, deniz yahut hava yoluyla süratli bir biçimde hareket etmesi hedefleniyor. Türkiye’yi yıllardır bekleten AB, son olarak İsviçre’nin iştirakine yeşil ışık yaktı. Savunma alanında AB’nin birden fazla ülkesinden çok daha fazla deneyim ve kabiliyete sahip olan Türkiye’nin projeye iştiraki birtakım ülkelerin vetosuna takılmış durumda.
