Buzlar eridi altından bir gizem çıktı, bu keşiflere bilim insanları da inanamadı! ‘Orada çok fazla hazine gizli’
Küresel ısınmanın tesiriyle dünyanın dört bir yanındaki buzullar süratle eriyor. Bu durum gezegenimizin ve insanlığın geleceğini tehdit etmekle birlikte tarihçileri ve arkeologları heyecanlandıran gelişmelere de neden oluyor. Çünkü eriyen buzulların altından bilim insanlarının bile ne olduğunu açıklayamadığı şeyler çıkıyor.
Son birkaç yıldır, arkeologlar, eriyen buzulların gün yüzüne çıkardığı tuhaf aletleri, heykelleri ve insan kalıntılarını inceleyebilmek için buzulların eridiği bölgelere akın ediyor.
“Buzul arkeolojisi” ismi verilen ve süratle büyüyen bu alandaki araştırmalara konut sahipliği yapan ülkelerden biri de Norveç. Norveç’te yürütülen araştırma programı Buzun Sırları’nın (Secrets of Ice) yöneticisi Espen Finstad, şu ana kadar yaklaşık 4.500 kesim eser keşfedildiğini bunun dünya genelindeki buzul arkeolojisi buluntularının yarısından fazlasını oluşturduğunu söyledi.
Arkeologlar bu buluntuları kullanarak, antik çağlardaki meslek kollarına ve ticaret yollarına dair yapbozları birleştirmeye çalışıyor. Bilhassa bu yıl keşfedilen kimi kesimler araştırmacıları bile şaşırtmış durumda.
1700 yıllık bir at nalı (Fotoğraf: Buzul Arkeolojisi Programı)
İNSANLAR BİNLERCE YILDIR NORVEÇ’İN BUZULLARINI AŞARAK TİCARET YAPIYOR
Taş Çağı’nda avlanma, seyahat ve ticaret rotalarının, Norveç’in kıyısı ile iç bölümleri ortasında bulunan dağlardan geçtiğini vurgulayan Finstad, Business Insider’a yaptığı açıklamada, “Bu ticaret rotalarının bir kısmı buzdan geçtiği için şanslıyız” dedi.
Antik çağdaki yolcuların geride bıraktığı objeler, asırlar boyunca buzların altında kaldı.
Ancak son on yıllarda güç gereksinimini karşılamak hedefiyle kullanılan fosil yakıtların yanması sonucu atmosfere salınan sera gazları, global sıcaklıkların artmasına neden oldu.
BAZI EŞYALAR ASIRLARDIR DEĞİŞMEMİŞ
Dünyanın dört bir yanındaki buzulların erimesiyle, içlerinde sakladıkları antik eşyalar açığa çıktı.
Bu eşyaların kimileri epey tanıdık şeyler. Örneğin günümüzde kullanılanlara çok benzeyen kalın parmaksız eldivenler, insanların asırlardır ellerini ısıtmak için tıpkı yolu izlediğini ortaya koyuyor.
Ancak bugün kullanılanlardan çok farklı eşyalar da var. Örneğin bir ucu sivriltilmiş tahta bir kazığın başka ucuna takılmış dört dişli bir demirden oluşan alet birinci bakışta bir kazmayı andırıyor. Lakin arkeologlar bu aletin yumurta, hamur ve gibisi şeyleri karıştırmak maksadıyla kullanılan bir çırpma teli olduğuna inanıyor.
Soldaki bir eldiven (Johan Wildhagen/Palookaville) sağdaki ise inanılmaz lakin bir çırpma teli (Fotoğraflar: secretsofice.com)
“ORADA ÇOK FAZLA HAZİNE GİZLİ”
Arkeologların ziyaretlerinde en fazla randıman aldıkları bölge Lendbreen yüzey buzulu ve etrafı. “Oradaki buzda çok fazla hazine gizli” diyen Finstad, Lendbreen’in Vikingler devrinde ve Orta Çağ’da çok yaygın kullanılan bir seyahat rotası olduğuna dikkat çekti.
Bu nedenle arkeologlar süratle erimekte olan bu bölgeyi her yıl ziyaret ediyor.
Son olarak 2024 yazında yaşanan erime, birçok yeni keşifle sonuçlandı. Finstad, “Özellikle mevsimin sonundaki erime çok hızlıydı” dedi.
“HEDİYE ÜZERE BİR ŞEYDİ, ÇOK GÜZELDİ”
Finstad’ın yedi arkeologdan oluşan takımı, buzların altından çıkan eşyaların peşinde bir düzine bölgeyi ziyaret etti. Yük beygirlerinden yardım alan araştırmacılar, donanımlarını bu halde taşıyıp Lendbreen’de kamp kurdu. Finstad burada 9 gün kaldıklarını söyledi.
Finstad bulguları ortasında, “bugüne kadar buldukları en yeterli korunmuş iki ok”un olduğunu belirtti.
Söz konusu oklardan biri bulunmayı beklercesine buzun üzerinde yatmış bekliyordu. Normalde kesimleri çıkarmak için biraz hafriyat yaptıklarını, lakin bu oku hiçbir halde zorlanmadan yerden aldıklarını belirten Finstad, “Buzda bu kadar düzgün korunmuş oklar bulmak çok enderdir. O nedenle ikram üzere bir şeydi. Çok güzeldi” tabirlerini kullandı.
1300 yıllık bu okun fotoğrafı Espen Finstad’a ilişkin (Kaynak: secretsofice.com)
BİR OK UCU NELER NELER ANLATIYOR
Finstad, buzullardan çok fazla ok çıktığını zira Demir Çağı’nda ve Orta Çağ’da ren geyiği avının “neredeyse bir sanayi gibi” olduğunu belirterek, “İnsanlar ren geyiklerini hem kendileri yemek hem de pazarlarda satmak için avlıyordu” diye konuştu.
Üstelik bu oklar, geçmişte yaşamış toplumlara dair kıymetli ipuçları da taşıyor.
Örneğin buzullarda bulunan okların kimilerinin başları çok uzaklardaki ırmaklarda yaşayan midyelerin kabuklarından yapılmış. Bu da araştırmacılara, insanların ne kadar uzak aralıklara seyahat ettiğini ve ticaret yollarının nereden nereye uzandığına dair değerli bilgiler sunuyor.
Finstad’ın grubunun geçen dönem bulduğu tarih öncesi oklardan kimileri, kuyruklarındaki tüylere varana kadar korunmuştu. Bu tüylerin çok hassas olduğuna ve binlerce yıl boyunca dayanmasının çok güç olduğuna dikkat çeken Finstad, bu cins buluntuların çok az olduğunu söyledi.
HER ŞEYİN İSMİNİ KOYMAK MÜMKÜN DEĞİL
Buldukları birtakım kesimlerin tek sözle “tuhaf” olduğunu kelamlarına ekleyen Finstad, küçük odun, deri ya da kumaş kesimlerinin ne olduğunu tespit etmenin neredeyse imkânsız olduğunu belirtti.
Finstad, Lendbreen’de 2024 yılında 50 kadar küçük, gizemli obje bulduklarının altını çizerek, “Bunlar günlük hayatta kullanılan her tıp ufak tefek şeyler. Vikingler periyoduna ya da daha eskiye aitler. Bunları diğer arkeolojik bağlamlarda bulamıyorsunuz. En azından Norveç’te durum bu. Zira bu eşyalar yok oluyor, tabiatta kayboluyor” dedi.
Kışın gelişiyle ağır kar yağışının arkeologların gayretlerine pürüz olduğunu tabir eden Finstad, “Ama bu yaz nereye bakmamız gerektiğini biliyoruz. Geri dönmek için sabırsızlanıyoruz” diye konuştu.
