İTÜ otonom araç parkı kuruyor… Kampüste sürücüsüz araçlar dolaşacak
Çalışmalarını İTÜ Elektrik Elektronik Fakültesi Denetim ve Otomasyon Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Metin Gökaşan liderliğinde sürdüren E-Mobilite ve Otonom Araçlar Laboratuvarı’nda, otonom sürüş sistemleri alanında yeni projeler geliştiriliyor ve bu projeler, İTÜ Denetim ve Otomasyon Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Seta Bogosyan öncülüğünde hayata geçiriliyor. Prof. Dr. Bogosyan, üniversitenin Ayazağa Kampüsü’nün ‘Living Lab’ yani ‘yaşayan laboratuvar’ olarak kullanılmasını sağlayacak projelerini şöyle anlattı:
ÇALIŞMALAR GERÇEK YAŞAMA UYMUYOR
“Uzun yıllardır akademideyim ve birçok projenin yalnızca teoride çalışıldığını görüyorum. Bilhassa otonom araçlar konusunda bir sürü literatür bulunuyor. Lakin her çalışma laboratuvar ortamında kalıyor. Ancak bir laboratuvarın küçük ve kapalı ortamında tam manasıyla itimat yaratacak bir çalışma ortaya konamıyor. İnanç verecek araçları oluşturmak için ‘gerçek ve yaşayan’ bir laboratuvarda çalışmamız gerektiğini düşündüm. Böylelikle ‘Living Lab’ yani ‘yaşayan laboratuvar’ isimli projem ortaya çıkmış oldu. Böylelikle hazırladığımız yapay zeka algoritmamız da büsbütün gerçek şartları göz önüne alacak. Zira biliyorum ki otonom araçlar için yazılan algoritmalarda birçok etken varsayımlar üzerinden yazılıyor. Hatta birçok varsayım ‘sonradan eklenir’ niyetiyle ihmal ediliyor. Haliyle çalışmalar, gerçek yaşama uygun olmaktan uzaklaşıyor.
ŞARJ SİSTEMLERİNİ İYİLEŞTİRECEĞİZ
‘Living Lab’ projesinde senaryolar hazırlayarak otonom bir aracın başına gelebilecek karşıtlıkların test edilebilmesini istiyoruz. Yani her türlü tabiat olayında ve yerde bu araçların denenmesi ve sonucunda muteber olduğunun ortaya koyulması gerekiyor. Hasılı içinde şoför olan bir araca nasıl güveniyorsak otonom araçların da tıpkı biçimde güvenebileceğimiz bir düzeye gelmesi gerekiyor. Bu projede otonom araçların şarj sistemlerine de odaklandık. Zira otonom araçların rakibi olan akaryakıtlı araçlar çabucak hemen istediği her yerde bir istasyon bularak çok kısa bir müddet içinde deposunu doldurabiliyor. Otonom araçlar için bu türlü bir tertip şimdi yok. Biz de otonom araçların batarya sistemini yapay zekayla en güzel hale getirmeye çalışacağız. Ayrıyeten aracın bütün otonom katmanlarının yenilikçi algoritmalarla inançlı ve yüksek performanslı olmasını sağlayacağız.”
HEM GERÇEKTE HEM SİMÜLASYONDA DENENECEKLER
İlerleyen periyotta otonom araçlarımız için öteki ortamlar da yaratacağız. Alışılmış ki bunun için teknolojiden de yararlanacağız. Prof. Dr. Gökaşan, yıllar evvel bir Amerikan firmasından bir test ortamı satın almıştı. ‘Vehicle in the loop’ denilen bu sistem, araçlar için tüm şartları güya gerçekmiş üzere sunan robotik bir ortam yaratıyor. Yani bir simülasyon sistemi üzerinde aracın her bir tekerleği güya kumsalda, buzlu yolda ya da düz asfaltta gidiyor üzere denenecek. Lakin projenin en özgün kısmı ‘living lab’ ortamının oluşması.
TÜRKİYE’NİN BİRİNCİ ELEKTRİKLİ ARABASI OTONOM OLUYOR
Çalışmamız son haline geldiğinde araçlarımız yerleşkede gezecek. Lakin biz o denli algoritmalar geliştireceğiz ki araçlar sağlıklı ve gerçek kararları kendi kendine verecek. Kendi şarjının, arasının farkında olacak. Yani tıpkı insan üzere ‘yola devam edeyim mi yoksa gidip şarj mı olayım’ halindeki kararlı kendi verebilecek. Şu an yerleşkede dolaşan ve hizmet veren bir otonom otobüsümüz var. Bu aracın yanı sıra yerleşkede bulunan bir elektrikli minibüsü ve diğer bir binek aracı da otonom hale getirip birinci etapta 3 araçtan oluşan bir ‘otonom araç filosu’ kurmayı planlıyoruz. Otonom otobüs, İTÜ bünyesinde üretilmemişti. Lakin bu araçlar İTÜ bünyesinde otonom hale getiriliyor. Şu an üzerinde çalıştığımız iki araç ve bir minibüs, elektrikli olarak üniversitemize teslim edildi. Hatta şu an otonom hale getirdiğimiz binek aracımız, 2011 yılında gelen ve daha sonra üniversitemize bağışlanan Türkiye’nin birinci elektrikli otomobiliydi.
30 KİLOMETRE SURATIN ÜSTÜNE ÇIKACAK
Laboratuvarlarda yapılan çalışmalarda otonom araçlar ekseriyetle 10 kilometre süratte gidiyorlar. Lakin bizim otonom aracımız yerleşke içinde 30 kilometrenin üstüne çıkabilecek. Aracımızın radar sistemi, objeleri algılıyor. Lidar sistemimiz ise 360 derece dönerek bulunduğu ortamı tahlil ediyor. Böylelikle ne kadar uzağında nasıl bir pürüz olduğunu anlıyor. Başka yandan bu mahzurları insan, obje ya da taşıt halinde tanımlayacak bir radar çalışması üzerinde de şu an çalışmaya devam ediyoruz.
ARAÇ HACKLENEMEYECEK
Bu araçlarda güvenlik tedbiri olarak koltukta bir şoför oturacak lakin direksiyona elini sürmeyecek. Ayrıyeten algoritmalarımızı hackerların aracı sabote etmesine müsaade vermeyecek halde geliştiriyoruz. Projenin 2027 yılında sona ermesini hedefliyoruz. Yani 2027 prestijiyle yerleşkede otonom araç filosunu görmeye başlayabiliriz. Var olan otonom otobüsü de yenilikçi yapay zeka algoritmamızla güncelleyeceğiz.
AMERİKALI ÖĞRENCİLER İTÜ’DE ÇALIŞACAK
Bu çalışmalarda Georgia Teknik Üniversitesi’yle de iş birliğimiz var. Amerikalı doktora öğrencileri bu iş birliği kapsamında önümüzdeki haziran ayında İTÜ’ye gelip Living lab’de çalışmalar yapacak. Kendi doktora tezleri için bu laboratuvardan faydalanacak olan 4 öğrenci, yaklaşık 2 buçuk ay boyunca Türkiye’de kalacak.”