‘Çocuktur, ateşlenir’ deyip geçmeyin… Kalıcı hasar bırakabilir! Ateşlenen çocuğa hangi ilaçlar verilmemeli? Kimler risk altında?
Ateşli havalenin, yüksek ateş nedeniyle ortaya çıkan nöbetler olduğunu belirten Çocuk Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Taşkın Taş, “Genellikle 6 ay ile 5 yaş ortasındaki çocuklarda daha yaygındır, lakin her çocuğun riski birebir değildir. Ailede ateşli havale geçiren biri varsa, çocukta risk artabilir. Çevresel faktörler (sık enfeksiyonlar) ve genetik yatkınlık da riski etkileyebilir” dedi.
Ateşli havalenin tarifini yapan Dr. Öğr. Üyesi Taş, “Ateşli havale, yüksek ateş nedeniyle ortaya çıkan nöbetlerdir. Ekseriyetle 6 aydan 5 yaşına kadar olan çocuklarda görülür. Ateşli havale, beynin sıcaklık artışı nedeniyle olağandışı elektriksel aktivite gösterdiğinde bedende kasılmalar, titremeler ve şuur kaybı üzere belirtilere yol açabilir. Ekseriyetle 38 derecenin üzerindeki ateşle bağlantılıdır ve birkaç dakika süren nöbetler çoğunlukla resen geçer” diye konuştu.
“Havale türleri”
Dr. Öğr. Üyesi Taş, ateşli havale tiplerini şöyle açıkladı:
Basit ateşli havale: Kısa müddetli, tek bir nöbet olur ve ekseriyetle bedenin yalnızca bir tarafını tesirler. Genelde düzgünleşme süratlidir ve nörolojik hasar bırakmaz.
Komplike ateşli havale: Nöbet daha uzun sürer, bedenin her iki tarafını tesirler ve birkaç defa tekrar edebilir. Bu durumda tıbbi müdahale gereklidir.
“Ani şuur kaybı görülebilir”
Ateşli havalenin belirtilerine değinen Dr. Öğr. Üyesi Taş, “Belirtiler ortasında ani şuur kaybı, kasılmalar, gözlerin üste kayması, nefes alıp vermede düzensizlik ve dudaklarda morarma yer alır. Ateşli havale geçiren bir çocuğun süratli bir biçimde uygunlaşması yaygın olsa da doktor değerlendirmesi ve ateşin denetim altına alınması önemlidir” dedi.
“Yüksek ateş varsa dikkat edilmeli”
Dr. Öğr. Üyesi Taş, ateşli havalenin anlaşılabileceği durumları şu halde sıraladı:
Yüksek ateş: Çocuğun ateşi 38 derecenin üzerine çıkmıştır. Süratle yükselen ateş, havale riskini artırır.
Ani başlangıç: Ateş yükseldiği sırada çocuğun ansızın nöbet geçirmeye başlaması, ekseriyetle birkaç saniye ile birkaç dakika sürer.
Nöbet sonrası durum: Nöbet bittikten sonra çocuk bir müddet uyuşuk olabilir, lakin kısa müddette olağana döner ve uzun periyodik şuur kaybı yahut nörolojik sorun görülmez.
“Viral enfeksiyonlar neden olabilir”
Havalenin nedenlerinden bahseden Dr. Öğr. Üyesi Taş, “Çocuklarda ekseriyetle 6 ay ile 5 yaş ortasında yüksek ateş nedeniyle görülür. Havale beyindeki olağandışı elektriksel aktiviteler sonucu bedende kasılmalar, titremeler ve şuur kaybına yol açan bir durumdur” dedi.
Dr. Öğr. Üyesi Taş, havalenin esas nedenlerini şu halde açıkladı:
“Viral enfeksiyonlar (soğuk algınlığı, grip), bakteriyel enfeksiyonlar (kulak enfeksiyonları), aşılar, epilepsi, beyin travması, beyin enfeksiyonları, metabolik dengesizlikler, ilaçlar, genetik faktörler, beyin tümörleri ve hormonel değişiklikler.”
“Her çocukta görülmez”
Ateşli havalenin her çocukta görülmediğini aktaran Dr. Öğr. Üyesi Taş, “Genellikle 6 ay ile 5 yaş ortasındaki çocuklarda daha yaygındır, lakin her çocuğun riski birebir değildir. Ailede ateşli havale geçiren biri varsa, çocukta risk artabilir. Ateşin süratle yükselmesi, havale riskini artırır” dedi ve ekledi:
“Sağlıklı çocuklar daha az risk altındadır, lakin bağışıklık sistemi yahut nörolojik durumu hassas olanlarda risk artabilir. Çevresel faktörler (sık enfeksiyonlar) ve genetik yatkınlık da riski etkileyebilir. Özetle, ateşli havale her çocukta görülmez ve risk, yaş, aile hikayesi ve ateşin süratle yükselmesi üzere faktörlere bağlıdır. Havale geçiren çocuklar çoklukla düzgünleşir, lakin uzman tabibe danışmak değerlidir.”
“İlkyardım hakikat halde olmalıdır”
Ateşli havalenin yanlışsız halde yönetilmesi gerektiğine dikkat çeken Dr. Öğr. Üyesi Taş, ateşli havale geçiren bir çocuğa yapılması gereken ilkyardım adımlarını şöyle sıraladı:
Sakin olun: Panik yapmayın zira ateşli havale birçok vakit kısa periyodiktir.
Çocuğu inançlı bir yere yatırın: Çocuğu yumuşak bir tabana yatırın, başını koruyarak sert objelerden uzak tutun.
Ağzında bir şey olmamasına dikkat edin: Çocuğun ağzına rastgele bir şey koymayın.
Zamanı takip edin: Nöbetin mühletini takip edin. 5 dakikadan uzun süren nöbetlerde çabucak acil yardım çağırın.
Çocuğun üzerindeki kıyafetleri rahatlatın: Sıkı kıyafetleri gevşeterek ateşi düşürmeye yardımcı olun.
Ateşi denetim altına alın: Ateş düşürücü ilaç verin, lakin evvel bir sıhhat profesyoneline danışın.
Çocuğun başını ve bedenini izleyin: Nöbet sonrası çocuk uyuşuk olabilir, dikkatlice gözlemleyin.
Uzman tabibe başvurun: Ateşli havale geçiren çocuk kesinlikle bir doktora gösterilmelidir.
“Epilepsi gelişme riski yüzde 1-2’dir”
Ateşli havalenin çoklukla kalıcı sıhhat problemlerine yol açmadığını ve birçok çocuğun düzgünleştiğini lisana getiren Dr. Öğr. Üyesi Taş, “Basit ateşli havale geçiren çocuklar çoklukla süratlice güzelleşir ve nörolojik gelişimleri olağandır. Birden fazla çocukta ateşli havale sonrası zekâ yahut gelişimsel bir sorun görülmez” dedi ve şöyle devam etti:
“Ancak, birtakım az durumlarda uzun vadeli tesirler görülebilir. Uzun süren yahut tekrarlayan nöbetler, nadiren nörolojik problemlere yol açabilir. Ateşli havale sonrası epilepsi gelişme riski yüzde 1-2 civarındadır. Ailede epilepsi hikayesi varsa, bu risk biraz daha yüksektir.”
“Tedavi yolları”
Tedavi yollarına değinen Dr. Öğr. Üyesi sözlerini şöyle noktaladı: “Ateşli havale ekseriyetle bizatihi geçer ve önemli tedaviye muhtaçlık duymaz. Lakin, hakikat biçimde yönetilmesi kıymetlidir. Ateş düşürücü ilaçlar kullanılabilir, lakin aspirin verilmemelidir.”
“Fiziksel prosedürlerle (ılık suyla banyo, ıslak bez) ateş düşürülebilir, ama suyun çok soğuk olmaması gerekir. Uzun süren nöbetlerde antikonvülzan ilaçlar verilebilir. IV (damardan verilen) sıvılarla elektrolit istikrarı sağlanabilir. Birçok çocuk bir daha havale geçirmez. Lakin tekrarlayan nöbetler epilepsiye yol açabilir ve antiepileptik ilaçlar gerekebilir.”
“Çocuğun nörolojik gelişimi izlenebilir ve rastgele bir gerilik durumunda erken müdahale yapılabilir. Ailelerin eğitilmesi, havale sırasında ne yapacaklarını bilmeleri kıymetlidir. Ruhsal takviye, bilhassa birinci kere bu durumu yaşayan aileler için yararlıdır. Sonuç olarak, ateşli havale tedavisi ekseriyetle kolaydır, lakin uzun vadeli nöbetler yahut tekrarlayan havale durumlarında tıbbi müdahale gerekebilir. Çocuğun durumu izlenmeli ve gerektiğinde bir doktora başvurulmalıdır.”
